Megakampania Wiki
Advertisement

Zwinisława Sroga (ur. 25 lipca 1363, zm. 21 grudnia 1424) - królowa Polski w latach 1373 - 1424 z dynastii Mazowieckiej. Od 1396 królowa Litwy, a od 1399 także królowa Czech, iure uxoris królowa Litwy.

Panowanie[]

Regencja Leszka z Brzeska (1373)[]

Mapa gie

Terytoria Polski na początku panowania Zwinisławy

Władzę jako regent córki Boguchwała, Zwinisławy, przejmuje mistrz szpiegów, baron Leszek Sypniewski z Brzeska. Chcąc wzmocnić swoją pozycję, aresztował księcia Zbyszka ze Śląska. Wypełnił on także prośbę zawartą w testamencie Boguchwała I i przeniósł stolicę do Krakowa. Jednakże to było tylko przykrywką. W lipcu baron z Brzeska dostał zlecenie na zabicie młodej królowej. Na początku kazał jej zająć się sprzątaniem dachu na wieży, ale udało jej się to przetrwać. Następnie porzucił ją w głuszy, ale władczyni Polski udało się powrócić. Kolejną próbą był spreparowany upadek jej powozu do wąwozu, choć i tym razem szybkiej królowej udało się umknąć. W sierpniu Leszek stawał się coraz mniej subtelny i spróbował przygnieść Zwinisławę, zrzucając nań otyłego gwardzistę, po raz kolejny na próżno. 18 września wściekły regent wpada do sypialni królowej i rzuca się na nią z nożem. Zwinisława unika jego ciosów i po chwili do komnat wpadają straże pod dowództwem niejakiego Andrzeja z Torunia.

Regencja Andrzeja z Torunia (1373 - 1379) []

Dowódca straży Andrzej, który uratował Zwinisławę, za wykazanie się lojalnością zostaje nowym regentem. W 1374 r. postanowił on zaręczyć młodą królową z wnukiem obalonego króla Gierołta II, księciem Dalimirem z Wielkopolski, aby przyszły dziedzic był z rodu Mazowieckich.

W 1375 r. wojnę Polsce wypowiada żądna zemsty za złamanie rozejmu przez Boguchwała I wielka księżna Jewdokia, zwana Mądrą, z Rusi. Wojska obu państw starły się w bitwie pod Jaćwiężą, kiedy to Polacy posiadali dwukrotną przewagę i lepszych dowódców. Poganie zostali pokonani, ale wciąż mogli liczyć na 24 tys. żołnierzy, podczas gdy regentowi Polski pozostało 18 tys. W tej sytuacji Andrzej postanowił wynająć kontyngent krzyżaków. Siły królewskie wzmocnione rycerzami zakonnymi, liczące sobie 26 tys. staczają bitwę pod Sejnami z 17 tys. Rusinów, odnosząc druzgoczące zwycięstwo. Na początku 1376 r. 18 tys. pozostających żołnierzy rusza na Pińsk i toczy kolejną batalię z 10 tys. wojów, w której ginie mąż Jewdokii, Wołodar. Mimo to, bitwa została zwyciężnona przez agresorów, którzy mogli liczyć na defensywną pozycje. Andrzej postanawia zatrudnić innych rycerzy zakonnych do pomocy krzyżakom i wybiera joannitów. Wojska polskie pokonują pogan pod Grodnem, wracają na Ziemię Pińską i pokonują stacjonujących tam wrogów w bitwie pod Lunincem. Po rozbiciu ostatniej armii wroga, Polacy ruszają wgłąb Rusi, dobijając rozproszone oddziały, i docierają pod Smoleńsk, co zmusza Jewdokie w 1377 r. do poddania się. Po wojnie Andrzej z Torunia rozpoczął rozbudowę infrastruktury.

Zwinisława Sroga (1379 - 1425) []

Niedoszły małżonek []

W 1379 r. Zwinisława osiąga pełnoletność. Była ona już gotowa, by wyjść za mąż za Dalimira, który także w tym roku skończył 16 lat. Młody książę nie zamierzał jednak zostać tytularnym królem. Wolał sam sprawować władzę. W tym celu razem z księżną Kujaw, Anastazją II, księciem-biskupem Wiesławem z Chełmna, hrabią Bartoszem z Truso, księciem Grodna, Cyrylem i księciem Skanii i Holsztynu, Milicem wypowiedział królowej wojnę. By jak najszybciej przebić się do odseparowanych na północy żołnierzy, wojewoda koronny, Gniewosz, zaatakował i pokonał południowymi wojskami buntowników, stacjonujących pod Blaskami, koło Sieradza. Następnie, rozkazał swoim ludziom połączyć się z litewskimi najemnikami i armia z północy i pokonać niedobitki kujawskie i niewielkie oddziały z Prus. W 1380 r. dochodzi do bitwy pod Legnicą, w której wojska wielkopolskie muszą stawić czoła dwukrotnie liczniejszej armii lojalistów. Pewni zwycięstwa królewscy dowódcy podzielili armię na dwie. Jedna zwycięża z Grodnianami w bitwie pod Wilczycami, a druga przegrywa z mniej liczną armią Skańsko-Holsztyńską w bitwie pod Litomyślem. Po tej porażce armie łączą się i tym razem pokonują rebeliantów w bitwie pod Welehradem. W 1381 r. lojaliści przystępują do oblężenia Kujaw. Tego samego roku na dwór królewski dochodzi wieść o poważnych ranach jakich doznał książę Dalimir. Jego stan był tak poważny, że w imieniu niedoszłego męża Zwinislawy władzę zaczął sprawować regent. Królowa na nowego narzeczonego wybrała  księcia Jacka Lubomelskiego z Małopolski. Zgodnie z tradycją ich potomstwo będzie należeć do dynastii ojca. Jesienią tego samego roku pada Inowrocław, a buntownicy zostają uwięzieni.

Po wojnie królowa skupiła się na rozwoju zamków i twierdz, poprawianiu relacji z wasalami i spiskowaniu.

Zdrada małżeńska []

W 1387 r. mąż Zwinisławy, Jacek Lubomelski, sprawił, iż znalazła się ona w stanie błogosławionym. Łudząc się, że apodyktyczna małżonka go wysłucha, poprosił ją o wypuszczenie jej siostry, księżnej Agnieszki z Wielkopolski. Królowa mu odmówiła. Jacek zaczął się czuć odrzucony i uciekł w ramiona nisko urodzonej Adlety. Co więcej, Adleta urodziła mu syna w 1388 r., którego król nazwał Marcin i uznał za pełnoprawnego członka rodu Lubomelskich. Wściekła Zwnisława rozkazała otruć niewiernego męża. Otruty Jacek zmarł w czasie uczty, a całe królestwo dowiedziało się o udziale władczyni w tym procederze. Na nowego męża królowa wybrała hrabiego Świętosława Welfa z Litomierzyc.

Atak zjednoczonej Rusi []

W 1389 r. Polskę po raz drugi zaatakowała wielka księżna Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej, Jewdokia Mądra. Wojska dwóch stron ścierają się w bitwie pod Jaćwiężą. Polacy wygrywają, ale tracą wybitnego dowódcę, księcia Cyryla z Grodna. Następnie wojska królowej pokonują dwukrotnie mniejszą armię Rusinów także pod Żyrmunami. Kolejnym krokiem armii polskiej była kontrofensywa wgłąb Rusi. Po licznych potyczkach wielka księżna znowu musiała przyznać się do porażki w 1391 r. Dodatkowo, niedługo potem Jewdokia umiera, a jej państwo zostaje podzielone między jej dwóch synów. Stanisław II otrzymał Ruś Kijowską, a Kozma II - Ruś Nowogrodzką

Podbój Czech []

W 1391 r po zregenerowaniu sił Zwinisława zaatakowała podstarzałego króla czeskiego, Odona Wielkiego z rodu Welfów i królową Praksidę Welf z Litwy. Polscy dowódcy pewni swojej wygranej od razu ruszyli w stronę Pragi, co było nierozważne ponieważ Czesi zaatakowali znienacka nieprzygotowane, odsłonięte oddziały pod Śremem. Wysłano tam jednak posiłki i armia czeska została pokonana.

W 1392 r. po masowym oblężeniu zamków czeskich król Odon poddaje się, nie chcąc męczyć ludu i tak już przegraną wojną. Zwinisława przejęła kontrolę nad wszystkimi ziemiami czeskimi i koronuje się na królową Czech.

Wsparcie Litwy []

W 1396 królowa przyłączyła się do wojny, wspomagając swojego męża, Świętosława, który niedawno wyzwolił się spod zwierzchności polskiej, dziedzicząc tron Litwy jako Świętosław II w walkach z wikingami oraz z licznymi księstwami ruskimi. Sytuacja Litwinów była dramatyczna lecz po wspaniałym zwycięstwie pod Seiniai, gdzie zabito lub wzięto w niewolę ponad 10 tys. wikingów, losy wojny się odwróciły. Podobnie było z drugą wojną. W 1398 r. wojska polskie zaczęły oblegać ziemie Kniazia Turowskiego, Aleksego II, który przewodził koalicji ruskiej. Jednak ze względu na trudny teren i walki podjazdowe Polacy wycofali się po zdobyciu jednego zamku. Mimo to, królowi Świętosławowi udało się wynegocjować korzystny dla niego pokój w 1399 r. Niedługo potem bunt wypowiedziała mu też większość z jego wasali pod dowództwem hrabiego Jarosława z Liwonii. Obie strony były osłabione niedawnymi inwazjami, przy czym armia lojalistów litewskich praktycznie nie istniała. Wojska polskie, liczące sobie ok. 9 tys. ludzi, pokonały w licznych bitwach niewielkie armie buntowników. Jednak w 1401 r. po przegrupowaniu rebeliantom udało się zebrać 5 tys. żołnierzy i stanąć jak równy z równym z 8 tys. Polaków wspieranych przez Litwinów w bitwie pod Rosieniem. Z początku stracie było wyrównane i buntownikom udało się rozbić centrum lojalistów i zabić prawie 4 tys. żołnierzu, tracąc niespełna tysiąc . Udało im się to głownie dzięki wzmocnieniu ich środka kosztem obu flank, co jednak zemściło się na nich, ponieważ umożliwiło to pozostałym na polu bitwy polskim dowódcom na okrążenie przeciwników konnicą i błyskawiczne zabicie niemalże całej armii rebeliantów. Po klęsce zuchwali litewscy możni przyznali się do porażki. Lud jednak nie pozostał bierny na ostatnie liczne wojny i 4 tys. chłopów powstało w Brnie, ale zostali oni szybko pokonani.

Ambitna księżną[]

W 1402 r. księżnie Maren Nerking z Wielkopolski udało się zdobyć tron duński i tym samym uniezależnić siebie i jej księstwo spod władzy Zwinisławy. Królowa Polski nie zamierza tolerować tego stanu rzeczy i jeszcze tego roku wypowiada jej wojnę. Po pokonaniu wojsk wielkopolskich w bitwie pod Poznaniem i zdobyciu kilku znaczących grodów w Wielkopolsce królowa Maren zrzeka się swojego dawnego księstwa. Nowym księciem zostaje Uściech Świnka, przedstawiciel dawnego kupieckiego rodu z Republiki Pruskiej.

Ponowna pomoc Litwie[]

W 1406 r. król Świętosław II z Litwy został po raz kolejny zaatakowany, ale tym razem przez znacznie silniejszych przeciwników, a mianowicie przez Ruś Kijowską i Ruś Nowogrodzką, których wojska w mgnieniu oka zalały teren Litwy. Świętosław znów musiał salwować się pomocą swej małżonki. Ta po raz kolejny wsparła swego męża, ale tym razem z pomocą najemników i jej wojska, liczące sobie 30 tys. pokonały 11 tys. Rusinów w bitwie pod Krotyngą. Następnie, pod Bowskiem królowa pomściła poległych w bitwie Greków, którzy także odpowiedzieli na wezwani przez Świętosława. Po zdobyciu kilku grodów przygranicznych i pokonaniu ostatniej ruskiej armii, oblegającej litewską stolicę, Troki władcy ruscy zostali pokonani w 1408 r. Nie spodobało się to Wielkiemu Księciu Kijowskiemu Mścisławowi III, który zaatakował Polskę w 1409 r. Bez pomocy Rusi Nowogrodzkiej zemsta wydaje się być niemal niemożliwa, zwłaszcza że już na początku wojny w 1410 r. Polacy zadali druzgoczący cios przeciwnikom w bitwie pod Drohiczynem. Mimo że zapuszczenie się w głąb Rusi było bardzo trudne, to po zdobyciu paru grodów granicznych wielki książę poddał się w 1411 r.

Sny o Trójmonarchii[]

Już po zdobyciu korony czeskiej królowa Zwinisława uznała, że nastał czas, by Polska odzyskała zwierzchność nad ziemiami na Pomorzu tak jak niegdyś na przełomie XI i XII wieku. Pierwszym krokiem miał być podbój stolicy pomorskiej, Szczecina. W 1412 r. nadarzyły się ku temu idealne warunki, ponieważ królowa Nadzieja z Pomorza wyruszyła razem z królem Leonem II z Włoch na wojnę o odzyskanie przez nią greckiej korony, ale oprócz króla Dalimira z Grecji musiała stawić czoła także królowi Świętosławowi II z Litwy. Zwinisława postanowiła postanowiła wykorzystać nieobecność wojsk pomorskich na ich rodzimym terytorium i przystąpiła do ataku. Niemożność wysłania posiłków na teren Pomorza zmusiła Nadzieję do zrzeczenia się Szczecina w 1413 r.

IV święta wojna o Polskę []

W 1415 r. wielka kapłanka Słowian Chabi ogłosiła IV świętą wojnę o Polskę. Liczyła, że upokorzenia jakie spotkaly obydwie Rusie ze strony tego kraju nakłonią ich do przystąpienia do tego konfliktu. Tak się jednak nie stało i pod granicę z Polską stanęło tylko 1 tys. wojów pozbawionych dowództwa, którzy zostali szybko pokonani. Dodatkowo z pomocą dla Polski zwrócili się król Świętosław II z Litwy, król Gilbert z Bawarii i król Amadeusz z Niemiec. Następnie 9 tys. Polaków stawiło czoła 5 tys. Wojów Peruna. Po tych zwycięstwach i ta święta wojna zakończyła się sromotna klęską pogan.

Nowa republika []

W 1420 r. umiera dawny regent i wojewoda polski, książę Andrzej II z Prus. Jego syn, Jarosław zaczął spiskować przeciwko Zwinisławie. Królowej udało się jednak wykryć spisek i uwięzić nowego księcia. Temu udało się umknąć i rozpoczął rebelii. Nikt się do niego nie przyłączył i wkrótce całe jego wojsko zostało zniszczone w bitwie pod Bytowem. Przerażony szybkością z jaką wojska królewskie szturmowały jego warownie Jarosław postanowił poddać się. Królowa odebrała mu tytuł księcia Prus i przekazała go staroście Wolina, Imramowi Lisowi. W ten sposób powstała III Republika Pruska. Królowa postanowiła też zainwestować ponad 720 sztuk złota, by ułatwić nowemu namiestnikowi zadanie. W 1421 r. Zwinisława zaatakowała osłabione buntem Pomorze, by przyłączyć do republiki więcej terytoriów przybrzeżnych. Wojna przebiegła bezproblemowo i po kilku szturmach i pokonaniu niewielkiej armii pomorskiej król Boguchwał Welf godzi się na pokój w 1424 r. Zdobycie Wołogoszczy umożliwiło królowej Polski stworzenie tytułu księstwa Pomorza Szczecińskiego, który został przekazany namiestnikowi Imramowi, który uznał go za swój główny tytuł. Tak III Republika Pruska została przekształcona w Republikę Szczecińską.

Mapa zwi

Terytoria Polski na koniec panowania Zwinisławy

Różnice kulturowe []

W 1424 r. niepodległości żądają książę Albrecht di Mantua ze Skanii i książę Cyryl II Wasilewicz z Grodna. Jest to spowodowane tym, że książę Albrecht jest Niemcem, a książę Cyryl - Rusinem. Buntownicy z Grodna zostają błyskawicznie pokonani w bitwie pod Sandomierzem. Niedługo potem królowa Zwinisława umiera ze starości.

Opinia królowej[]

Była pierwszą władczynią całych Czech i Moraw w dziejach Polski, i drugą królową, a raczej królem z dynastii Mazowieckich. Wielokrotnie interweniowała na Litwie, by wspomóc swego męża, króla Świętosława Welfa, który przyjął polską kulturę i za Polaka się uważał, czym uprzykrzył się pogańskim Rusinom, którzy od tej pory ciągle niemal go najeżdżali, i byłby tron stracił, gdyby nie pomoc potężnej jego żony.

Królowa przeprowadziła liczne reformy, mające na celu odnowienie majestatu i władzy królewskiej, bardzo upadłej za rządów jej poprzedników, min. podniosła podatki i niemal całkowicie uzależniła wasali od woli suwerena, przez co była przez szlachtę oskarżana o despotyzm. Znacznie rozbudowała infrastrukturę państwową i rozwinęła Polskę technologicznie, dzięki czemu królestwo odrobiło straty w tej dziedzinie. Przez owego Spytka z Elbląga przedstawiania jest, mimo swego okrucieństwa, jako jedna z najświetniejszych polskich władców, która odnowiła kraj i doprowadziła go do niewidzianej nigdy wcześniej, nawet za czasów Mieszka II Wielkiego, potęgi.

Ocena[]

Jednak obiektywna ocena rządów Zwinisławy nie jest wcale prosta. Zarzuca się jej straszne okrucieństwo wobec poddanych, którzy ją zdenerwowali, albo podpadli w inny sposób, mężobójstwo, a także niezmierną chciwość, która doprowadziła wielu kmieci, a nawet biedniejszej szlachty do bankructwa i nędzy. Mimo to większość podziela opinię, że była stanowczą i odpowiednią władczynią na tamte czasy, która musiała trzymać niesforny lud żelazną ręką.


Władcy Polski
Piastowie książęta Polan: ChościskoPiast
wielcy książęta Polan: Siemowit Okrutny
królowie Polski: Masław I ŚwiętyMieszko IMasław II PółrękiJanko NieprawyMieszko II WielkiKarol
Mazowieccy Krystyn I ZdobywcaKazimierz I StaryGertruda IWielisław IWielisław II ŚmiałyStefan WielkiGierołt IPaweł IPaweł IIGierołt IIBoguchwał ŚmiałyZwinisława Okrutna
Lubomelscy Mirosław BratobójcaJacek MądryMiłobrat SzalonyKrystyn II WielkiKazimierz IIKazimierz IIIKrystyn III Helena IScholastyka IWolisława ZjednoczycielkaGertruda II


Królowie Czech
Piastowie (1082 - 1209) Mieszko IKarolPrendota I CzeskiMieszko IIPrendota IILudmiła Nieludzka
Welfowie (1209 - 1399) Patryk I TłustyMieszko IIIPatryk IIWawrzyniec IPatryk III MądryWawrzyniec II WielkiOdon WielkiWawrzyniec III Bez Ziemi
Mazowieccy (1399 - 1424) Zwinisława Okrutna
Lubomelscy (1424 - nadal) Mirosław BratobójcaJacek MądryMiłobrat SzalonyKrystyn II WielkiKazimierz IIKazimierz IIIKrystyn IIIHelena IScholastyka IWolisława Zjednoczycielka
Unia realna polsko-czeska W roku 1676 zawarta została polsko-czeska unia realna, na mocy której każdy król Polski jest także królem Czech
Advertisement