Megakampania Wiki
Advertisement

Stefan Wielki (ur. 7 sierpnia 1249, zm. 3 czerwca 1322) - król Polski w latach 1277 - 1322.

Dzieciństwo[]

Wychowany został na doskonałego zarządcę (nazywany był nawet "dotkniętym przez Midasa"). Otrzymał od swojego ojca - Wielisława II hrabstwo gnieźnieńskie by przygotowywać się do objęcia rządów w Polsce. Został też ożeniony z księżną Pomorza Gdańskiego - Dobrawą Sieradzką. Mariaż był chłodną kalkulacją jego ojca - liczył, że poprzez dziedziczenie, ziemie te trafią pod panowanie jego potomków.

Mapa wiel

Terytoria Polski na początku panowania Stefana Wielkiego

Początkowo nie miał być dziedzicem, miał starszego brata Wielisława, lecz stał się dziedzicem po jego śmierci w wieku zaledwie 25 lat.

W 1277 roku objął on władzę w Polsce po śmierci Wielisława II Śmiałego.

Rządy nad Polską[]

Umacnianie pozycji []

Władzę nad Polską przejmuje jego drugi syn, Stefan. Jego relacje z wasalami nie były idealne, więc towarzyski król zwołał turniej i ucztę. Po tym sukcesie dyplomatycznym król po raz pierwszy od 65 lat podnosi autorytet korony z minimalnego poziomu.

W 1280 r. umiera matka Stefana, królowa Skonka z Wielkich Moraw. Król Polski dziedziczy jej ziemie, a mało znaczący tytuł króla Wielkich Moraw przestaje istnieć.

W 1281 r. Wielka Kapłanka Słowian Györgyi ogłosiła inwazję na Polskę, ale do pomocy miała jedynie Wojów Peruna. Siły innowierców nie były liczne, więc inwazja została szybko odparta. Siły innowierców nie były liczne, więc inwazja została bezproblemowo zakończona w 1283 r.

Po zwycięstwie nad poganami Stefan zaczął rozprawiać się z gildiami złodziei, bandami bandytów i szajkami przemytników na wyspie Bornholm, które pojawiły się z powodu złego zarządzania jego zmarłej już matki.

Niedługo potem wojnę o roszczenie siostry Stefana, Dobrawy, do korony polskiej wypowiada namiestnik Prus, Bończa Poraj, który niedawno podbił Ziemie Chełmińską. Jesienią wojska królewskie pokonują niewielkie pruskie oddziały w bitwie pod Ostródą. W 1284 r. po zdobyciu pruskiej stolicy w Bramborsku do rebelii przyłącza się hrabia Ziemi Lubuskiej, a także książę Janusz II ze Śląska. W obliczu tego nowego zagrożenia król dzieli swą armię na pół i pozostaje razem z pierwszą częścią, by oblegać ziemie republiki kupieckiej, a drugą wysyła, by zniszczyć wojska pruskich sojuszników. Lubuszanie zostają pokonani pod Starogrodem, a Ślązacy pod Koźlem. W ostatniej chwili do buntu dołącza małoletni książę Małopolski, Spytko III, ale jest już zdecydowanie za późno, gdyż wkrótce po tym pada Królewiec, a rebelia zostaje zakończona. Król degraduje książęcy ród de Luboml, rządzący na Śląsku i w Małopolsce do rodu hrabiowskiego. Natomiast namiestnik zostaje stracony, a na jego miejsce zostaje wybrany Tomasz II z rodu Trąba. Nowy namiestnik otrzymuje od króla króla w geście przyjaźni Ziemie Galindzką oraz wyspę Bornholm.

Pomoc małżonce []

Na początku roku 1285 Stefan wyrusza na pomoc swej małżonce, królowej Dobrawie, księżnej Pomorza Gdańskiego, która została zaatakowana przez innych pomorskich wasali. Armie wrogów królowej polskiej zostają pokonane w bitwach pod Oliwą i Poznaniem. W marcu król odbija stolice swej małżonki, Bytów. Aby dopomóc swej małżonce w jej drugiej wojnie, Stefan wysyła jej fundusze na najemników. Po zdobyciu kilku zamków w Słupsku jego władczyni poddaje się. Król idzie za ciosem i wypowiada wojnę księciu Braniboru i hrabiemu Rugii, którzy także atakuje jego żonę. Pokonuje jego oddziały pod Słupskiem i Szczecinem, a potem kieruje się do jego stolicy, by ją oblegać. W 1286 r. po poprzednich sukcesach Stefan kieruje się na wyspę Rugię. Po udanym oblężeniu i ta wojna kończy się pomyślnie dla królowej.

Pierwsza wojna z tengrystami i kryzys finansowy[]

W 1288 r. Stefan wypowiada wojnę chanatowi Chorwacji, Csongorowi Świętemu, który był zajęty walką z Czechami w Grecji. Król przystąpił do oblężenia hrabstwa Brno, a Chorwaci zaczęli zbierać sojuszników, w tym potężnego chana Eleka Mądrego z Węgier. Wkrótce do Brna przybywa 30 tys. Tengrystów, którzy rozpoczynają odbijanie twierdz szturmem. Następnie armia węgierska oddziela się od armii chorwackiej. Zachęcony tym król Polski atakuje Chorwatów pod Zlinem w 1290 r. Rozdzielenie armii okazało się być zasadzką, a Węgrzy wyruszają na pomoc swym sojusznikom. Wojska polskie zmuszone są do odwrotu. Po tej porażce Stefan kapituluje i zostaje zmuszony do wypłaty chanowi Chorwacji ogromnej ilości pieniędzy, zadłużając kraj. Król został zdecydował zaciągnąć pożyczkę u żydowskich kupców.

Jesienią książę Gniewomir z Grodna razem z księciem Kujaw, Wiesławem III rozpoczął rebelię, która miał na celu posadzić na tronie żonę księcia Moraw, Wolisławę. Zdesperowany król, aby nie dopuścić do połączenia się sił buntowników, atakuje wojska kujawskie pod Błaskami, przechodząc przez rzekę. Monarcha osiągnął sukces, a następnie w 1291 r. pokonał wojska grodzieńskie pod Nowogródkiem, a to wystarczyło do zmuszenia książąt do poddania się.

Stabilizacja i druga próba []

W 1292 r. zakończył się debet Stefana. Choć król nie był jak na razie w stanie wypłacić pieniędzy żydom, mógł zacząć rozwiązywać problemy powstałe z powodu jego problemów finansowych takich jak szajki złodziei lub bandy przemytników.

W 1293 r. od chanatu Chorwacji odłączył się chanat Serbii. Ten pierwszy został dodatkowo zaatakowany przez chanat Bułgarii i greckich wasali. Zachęcony tym obrotem wydarzeń król Polski postanowił jeszcze raz zaatakować Chorwację. Pokonuje w Zlinie niewielki stacjonujący tam oddział i przystępuje do oblężenia. W 1294 r. siły polskie okupują całe hrabstwo, a król decyduje się kontynuować ofensywę. Po zdobyciu kontroli nad prowincją Veglia w 1295 r. król powraca wyczerpanymi wojskami do kraju. Wojna kończy się po pokonaniu tengrystów w bitwie pod Żdarem w 1296 r.

Złoty okres polskiego handlu []

W następnych latach król zajął się rozwojem gospodarczym kraju organizując wielki targ i budując miasta.

W 1301 r. wybucha rewolta księcia Wiesława III z Kujaw, którego król próbował uwięzić za spiskowanie. W 1302 r. Kujawianie zostają pokonani pod Radomskiem. Po szturmie na Inowrocław rebelia zostaje zakończona.

W 1303 r. Stefan do końca wyplenia rabusiów i przemytników z Polski, którzy pojawili się po przegranej pierwszej wojnie z Chorwacją.

Tego samego roku księżna Gertruda II z Małopolski i książę Kunik z Moraw wypowiedzieli Stefanowi rebelię. Ich celem było osadzenie na tronie syna Kunika, Alesa. Pod Zebrzydowicami siły królewskie atakują Małopolan, znajdujących się na defensywnej pozycji. Wkrótce na odsiecz sojusznikom przybywają Morawianie wyrównując szanse. Mimo to, bitwa nie była zbyt zaciekła, a wojska lojalistów pokonują buntowników. W 1304 r. książę i księżna zostają pozbawieni żołnierzy. W 1305 r. do buntu dołącz księżna Bożena ze Śląska. Po zdobyciu Ostrawy i Krakowa Stefan rozkazuje oddziałom zaatakować wojska nowej rebeliantki. Armie królewskie pokonują armie Śląskie w bitwie pod Henrykowem, co zmusza oportunistów do poddania się. Wszyscy oni zostali wtrąceni do lochu, a ich tytuły książęce zostały im odebrane. Wyjątkiem był Kunik, który zmarł w czasie wojny domowej.

Najazd innowierców []

W 1311 r. chan węgierski, Elek Mądry, wypowiedział Polsce wojnę. Stawką była władza nad całym królestwem. Jesienią dochodzi do bitwy pod Cieszynem, gdzie starło się 18 tys. Węgrów i dwukrotnie tyle Polaków, szpitalników i najemników. Udało się także dwa razy odeprzeć nieprzyjaciół od strony morza w bitwach pod Elblągiem. W 1313 r. pokonani Polacy pokonali mały oddział pod Jabłoskowem. Następnie król zaatakował pod Łęknem tengrystów oblegających Gniezno. Potem wojska polskie eksterminowały małe mobilne armie wroga kolejno pod Nowym Sączem, Zebrzydowicami i Brzeskiem. W 1315 r. król decyduje się przejść do ofensywy i atakuje Węgrów pod Nyustyą. Po rozbiciu kliku oddziałów wroga chan Elek Mądry godzi się na pokój. Tuż po podpisaniu pokoju na Ziemi Sandomierskiej wybuch chłopski bunt, a Najwyższy Kapłan Słowian Elek ogłosił drugą Świętą Wojnę o Polskę. Stefan wynajął kompanię najemników, aby wesprzeć swoje osłabione wojska. W 1316 r. zbieranina chłopów zostaje rozbita pod Grojcem. Król wyruszył ze swoimi wojskami feudalnymi na nieliczną armię Eleka, stacjonującą na polach pod Grojcem, a najemnikom kazał dobić pokonanych chłopów, przebywających koło Płocka. Obie bitwy zakończyły się pomyślnie dla Stefana. Przywódca buntowników został pochwycony i stracony. Po wyeliminowaniu tego zagrożenia król odesłał najemników. Za to poprosił o wynajęcie kontyngentu krzyżaków, a także otrzymał bezinteresowne wsparcie od wielkiego mistrza Templariuszy, Piotra Mądrego. Liczący sobie więcej żołnierzy, sojusz chrześcijański ruszył na niewielkie siły Wojów Peruna i zwyciężył w bitwie pod Drohiczynem. Widząc obojętność króla obojga Rusi, Mścisława II, Stefan postanowił wesprzeć swojego sojusznika, małoetniego króla Baldemara z Bawarii w walce z królem Ludolfem Beztroskim z Niemiec. W 1317 r. przystąpił do oblężenie Babenbergu. Niedługo potem zięć króla, Cesarz Frankijski Robin wezwał go do wojny z księciem Fryderykiem III z Normandii, królem Alainem II z Lotaryngii i królem Renaudem IV Z Włoch. Stefan odpowiedział na wezwanie. Ilość wrogów zmusiła polskiego władce do wycofania się i przegrupowania po zdobyciu Babenbergu w 1318 r. W tym samym czasie u granic królestwa pojawia się armia złożona z niedobitków Wojów Peruna. Zostają oni pokonani pod Sejnymi w 1319 r. Ze względu na brak odzewu ze strony Rusi wielki kapłan kończy inwazje. Tego samego roku zakończyła się poprzez podpisanie rozejmu wojna niemiecko-bawarska, wojna frankijsko-normandzka i frankijsko-włoska. Ostatnim przeciwnikiem do pokonania pozostał król Lotaryngii, który niemalże zwyciężył nad cesarzem. Los wojny odmieniała bitwa pod Mechelen, gdzie 17 tys. Polaków i 3 tys. Aragończyków wygrało z 13 tys. Lotaryńczyków. Po tym zwycięstwie Stefan uznał, że cesarzowi Robinowi nie będzie już potrzebna jego pomoc w walce z Alainem II i 1320 r. powrócił z wojskami do kraju, kończąc prawie dziesięcioletni okres, który potem będzie znany jako Długa Wojna. Tam dokonał próby uwięzienia, spiskującego przeciw niemu, księcia Prendoty z Kujaw. Król od razu posłał na niego swoje wojska, które odniosły zwycięstwo w bitwie pod Sieradzem. Następnie dokonano szturmu Inowrocławia i przystąpiono do oblężenia Radziejowa. Nie trwał on długo i odważny król nakazał zdobyć go szturmem. Przyniosło to oczekiwany skutek i książę Prendota został pokonany i stracony. Wkrótce pomyślnie dla zięcia Stefana kończy się także wojna z Lotaryngią.

Mapa stef

Terytoria Polski na końcu panowania Stefana Wielkiego

W 1322 r. w lochach króla Mirosława II z Pomorza umiera żona Stefana. Księstwo Pomorza Gdańskiego, którym dotąd rządziła przeszło pod panowanie jej syna, królewicza polskiego Gierołta, będącego księciem Wielkopolski i wasalem swego ojca. W ten sposób Pomorze Gdańskie zostało pokojowo przyłączone do Polski. Jednak nowe tereny nie wystarczyły, by stłumić gniew Stefana. Ogarnięty żądzą zemsty zaatakował dynastycznego sojusznika Mirosława II, króla Wawrzyńca II z Czech, który pomagał właśnie królowi Pomorza w odparciu Tengrystów z Grecji. Gdy wojska polskie przybyły do Czech król rozkazał dokonać szturmu Kłodzka. Niedługo po zdobyciu twierdzy 3 czerwca zmarł z przyczyn naturalnych.

Rodzina[]

Żoną króla Stefana była księżna Pomorza Gdańskiego, Dobrawa z rodu Sieradzkiego. Z tego małżeństwa Stefan posiadał szóstkę potomstwa:

  • Gierołt I (ur. 1273, zm. 1326) - król Polski w latach 1322 - 1326
  • Agnieszka (ur. 1274, zm. 1344) - żona cesarza Francji Robina Karolinga
  • Wszemila (ur. 1279, zm. 1340) - żona księcia Brabantu Raimbauta de Lezerge
  • Jolanta (ur. 1284, zm. 1361) - żona króla Bawarii Dietricha Karolinga
  • Wielisław (ur. 1287, zm. 1344) - hrabia Kalisza w latach 1303 - 1344
  • Mieszko Stary (ur. 1288, zm. 1354) - wielki mistrz Zakonu Santiago w latach 1318 - 1354


Władcy Polski
Piastowie książęta Polan: ChościskoPiast
wielcy książęta Polan: Siemowit Okrutny
królowie Polski: Masław I ŚwiętyMieszko IMasław II PółrękiJanko NieprawyMieszko II WielkiKarol
Mazowieccy Krystyn I ZdobywcaKazimierz I StaryGertruda IWielisław IWielisław II ŚmiałyStefan WielkiGierołt IPaweł IPaweł IIGierołt IIBoguchwał ŚmiałyZwinisława Okrutna
Lubomelscy Mirosław BratobójcaJacek MądryMiłobrat SzalonyKrystyn II WielkiKazimierz IIKazimierz IIIKrystyn III Helena IScholastyka IWolisława ZjednoczycielkaGertruda II
Advertisement