I wojna bałtycka - wojna trwająca w latach 1514 - 1517, zakończona zwycięstwem Polski i przekazaniu jej Milska oraz Rostoka.
Przyczyny wojny[]
Jak powszechnie wiadomo Krystyn II, był królem bardziej stawiającym na gospodarkę kraju, niżeli na jego inne aspekty. Jego uwagę w początkowych latach XVI wieku zaczęły przyciągać różne porty na Bałtyku. Najpierw zdobył on wysepkę Bornholm od upadających Duńczyków, a następnie zwrócił swą uwagę ku Pomorzu.
Przebieg wojny[]
Kampania roku 1514[]
Oficjalnie Krystyn II wypowiedział wojnę Pomorzu 18 maja 1514 r. Lecz prawda jest taka że jego armie stacjonowały na granicach z Pomorzem już od kilku miesięcy, a flota królewska została przed samą wojną wzmocniona.
Mapa sprzed wojny.
Maj - Lipiec 1514[]
Pierwszym krokiem polskiego króla było wysłanie swej floty na wybrzeża pomorskie, aby zablokować tamtejsze porty. Wysłał Armie Grodzieńską pod swoim dowództwem, aby pokonała siły wroga stacjonujące w okolicach Braniboru (stolicy władców pomorskich). Armia Kijowska pod dowództwem Bogumiła Krasińskiego dostała rozkaz marszu w kierunku Milska, żeby po oblężeniu go opanować. Zaś Armię Wizneńską wysłał do zdobycia Radogoszczy.
Armia pomorska stacjonująca w Braniborze zdołała zbiec, co wykorzystali Polacy do oblegania stolicy Pomorzan. W tym samym czasie polska flota odnosiła pierwsze znaczące sukcesy na morzu. Gdzie zmusiła do ucieczki szwedzki statek transportowy, a niedługo potem wraz z flotą skańską (dowodzoną przez Niklasa Olssona) pokonała flotę pomorską pod dowództwem Jakuba von Krockows'a. Flota polsko-skańska nie poniosła strat, Pomorzanie stracili 3 okręty.
I Bitwa pod Chebem - 15 lipca 1514[]
Pomorska armia po ucieczce spod Braniboru udała się oblegać czeskie miasto Cheb. Armia Grodzieńska i Kijowska ruszyły by ją przechwycić, natomiast armia zajmująca pozycje pod Radogoszczą przejęła oblężenie Milska. 15 lipca dochodzi do bitwy pod Chebem, w której 45 tys. armia polska (pod wspólnym dowództwem Krystyna II i Bogumiła Krasińskiego), pokonała niecałe 19 tys. Pomorzan, którymi dowodził generał Eustachy Behm. Mimo zwycięstwa Polacy ponieśli większe straty (aż 13 tys. żołnierzy) niż Pomorzanie, których zginęło około 9 tys. Było to spowodowane przekroczeniem lokalnej rzeki przez Polaków oraz późniejszym włączeniem się sił Krystyna II do bitwy. W tym czasie Armia Wizneńska przejęła Milsko.
Lipiec - Wrzesień 1514[]
Po bitwie zwiadowcy donieśli królowi o nadciągającej wielkiej armii włoskiej. Król rozkazał wycofać się Armii Kijowskiej pod Branibór w celu jego zdobycia oraz przygotowania się do konfrontacji z Włochami. Pozostałe dwie armie przemieściły się pod granicę polsko-pomorską, aby szybciej odnowić swój stan osobowy. W celu szybszego zajmowania pomorskich terytoriów Krystyn II najmuje wiele tysięcy najemników, których następnie wysłał na północne terytoria pomorskie.
II Bitwa pod Chebem - 23 wrzesień 1514[]
23 września 1514 roku armia włosko-genueńska licząca około 64 tys. żołnierzy (pod dowództwem Pietra Colonna) rozbiła w drugiej bitwie pod Chebem 12 tys. siły bawarskie (którymi dowodził najpewniej Leopold Ferdinand). Bitwę przeżyło około tysiąc Bawarczyków, a straty włoskie były nieznaczne.
Wrzesień - Listopad 1514[]
Po zwycięstwie armia włoska rozpoczęła marsz w kierunku terenów okupowanych przez Polskę. W tym samym czasie zostały zdobyte Łużyce przez Armie Grodzieńską. W październiku zostaje zdobyta Radogoszcz, a w listopadzie upada Rostok i Warnowia. Dowódcy włoscy postanowili podzielić swoje siły na dwie części. Jedna miała za zadanie odbić Milsko i pozostałe kontrolowane przez Polaków tereny południowego Pomorza, a druga obrała za cel 24 tys. siły czeskie stacjonujące na terenie Miśni. Aby uniemożliwić dokonanie tego planu król Krystyn II postanowił zaatakować słabszą z tych dwóch armii.
Sytuacja na froncie przed Bitwą pod Milskiem
Bitwa pod Milskiem - 22 listopad 1514[]
22 listopada 1514 roku licząca 18 tys. Armia Grodzieńska (którą dowodził sam władca Polski) zaatakowała pod opanowanym przez Polaków Milskiem 27 tys. armię włoską, którą dowodzi Pietro Colonna. Niedługo potem do bitwy włączyła się Armia Kijowska pod dowództwem Krasińskiego (która po I Bitwie pod Chebem nie zdążyła całkowicie uzupełnić strat i liczyła 2/3 stanu normalnego), a ostatnia do bitwy dołączyła Armia Wizneńska wraz z oddziałami najemników na usługach króla polskiego. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków, lecz zostało ono okupione ogromnymi stratami. Łącznie po stronie polskiej zginęło prawie 16 tys. z 59 tys. żołnierzy, Włochów zginęło około 10 tys. Znaczne straty były spowodowane głównie przez stopniowe dołączanie się sił polskich do bitwy.
Bitwa o Miśnię - 24 listopada 1514[]
Niemalże równolegle do walk pod Milskiem siły czeskie zostały zaatakowane planowo przez drugą z włoskich armii, którą dowodził Benedett I. Armia czeska stacjonująca w Miśni liczyła 24 tys. żołnierzy, którzy zostali zaatakowani przez 30 tys. Włochów. Do bitwy po stronie wojowników z Królestwa Italii włączyła się 9 tys. armia Republiki Genui (dowodzoną przez Vitala Conturione). Czesi (mimo dużej dysproporcji sił oraz większemu doświadczeniu i umiejętności włoskich i genueńskich dowódców) dzięki większemu morale i wykorzystaniu lokalnych rzek zdołali pokonać oponentów. Południowi sąsiedzi Polaków stracili w tej bitwie 9 tys. ludzi, a starty włosko-genueńskie sięgnęły 12,5 tys. żołnierzy.
Listopad - Grudzień 1514[]
W listopadzie po opanowaniu przez najemników na służbie polskiej portów w Warnowii flota pomorska musiała uciekać z doków. Na to od miesięcy czekały polskie okręty blokujące pomorskie porty. W bitwie morskiej Pomorzanami dowodził ponownie admirał Jakub von Krockows. Polska flota nie posiadała jednego dowódcy, lecz była dowodzona przez kapitanów trzech największych okrętów: Fortuny, Kijowa oraz Sieradza. Von Krockows mimo utraty jednego okrętu zdołał wprowadzić swą flotę do portu w Wyszomierzu. Po stoczeniu pod koniec listopada dwóch wielkich bitew obie strony postanowiły skupić się na uzupełnianiu poniesionych strat.
Kampania roku 1515[]
Front wojny w styczniu 1515 roku
Styczeń - Marzec 1515[]
Tak samo jak ostatnie tygodnie 1514 roku tak pierwsze miesiące 1515 miały być czasem na uzupełnienie start poniesionych w bitwach. Ponadto Polacy rozpoczęli obleganie Braniboru (Armia Wizneńska) oraz dotąd nie okupowanych terenów północnego Pomorza, w tym samym czasie siły pomorskie rozpoczęły oblężenie twierdzy w Chebie. Na początku marca zdobyty został Łączyn oraz Wyszomierz.
Bitwa morska u wybrzeży Wyszomierza - 4 marzec 1515[]
Zajęcie portu w tym drugim zmusiło ponownie statki pomorskie do ucieczki na pełne morze. Admirałowi pomorskiemu tym razem nie udało się uciec przed polską flotą. Bitwa morska kończyła się katastrofalnie dla Jakuba von Krockows'a, ponieważ wszystkie jego okręty poszły na dno, nie wiadomo czy sam admirał uszedł z życiem. Po tym wielkim zwycięstwie polskie statki popłynęły w okolice Sztokholmu, by blokować tamtejszy port.
Marzec - Czerwiec 1515[]
Do początku maja zostaje zdobyty Jutribór oraz Dzinczyn. Widząc postępujące pomorskie oblężenie czeskiego Cheba król Krystyn II postanawia wysłać tam Armie Grodzieńską i Kijowską, by ostatecznie rozprawić się ze zagrożeniem ze strony armii Pomorza.
III Bitwa pod Chebem
III Bitwa pod Chebem - 4 czerwiec 1515[]
4 czerwca 1515 roku dwie polskie armie (liczące łącznie 42 tys. ludzi) zaatakowały oblegające twierdze w Chebie 17 tys. Pomorzan, którymi ponownie dowodził generał Behm. Krystyn II i Krasiński spodziewali się łatwego zwycięstwa, lecz się przeliczyli, albowiem ze strony niemieckiego Bambergu przybywała 39 tys. armia włosko-holendersko-genueńska pod dowództwem Benedetta I oraz Vitala Conturione. Krystyn postanowił wezwać do pomocy armię Wizneńską. Widząc widmo porażki Polaków armia czeska (licząca 19 tys. ludzi) oblegająca dotąd twierdze w Miśni ruszyła na pomoc. Podobnie postanowili stacjonujący na zachodnim Pomorzu Skańczycy ( 8 tys. ludzi, dowodzonych przez generała Matsa Lagerbacka), dodatkowo do bitwy dołączył 5 tys. oddział najemników opłacanych przez polski skarbiec. Bitwa (w której wzięło udział aż 137 tys. żołnierz, z czego ponad 43 tys. zginęło) została wygrana przez Polskę i jej sojuszników. Bitwa zapewne potoczyła by się inaczej, gdy na bitwę zdążyły włoskie posiłki, które liczyły niecałe 30 tys. ludzi.
Czerwiec - Grudzień 1515[]
Po bitwie stan osobowy zawodowych armii polskich wynosił zaledwie 26,5 tys. żołnierzy (niecała połowa normalnego stanu). Widząc to Krystyn wydał rozkaz wycofania wszystkich trzech armii na teren Polski w celu szybszego uzupełnienia strat. Pod koniec roku po uzupełnieniu części start polskie siły zdobyły Hobolin (przez najemników) oraz po raz kolejny rozpoczęły oblężenie Braniboru (Armia Wizneńska).
Kampania roku 1516[]
Front wojny w styczniu 1516 roku
Styczeń - Maj 1516[]
Na początku roku 30 tys. armie litewskie rozpoczęły oblegać szwedzką twierdze w Rewalu (zachodnia Estonia). W marcu ponownie zostaje zdobyte Milsko. W marcu również Szwecja ostatecznie pokonała Norwegię i zapewne dzięki temu mogłaby się skupić na wojnie z Polską, szczęśliwie jednak została zaatakowana przez pogańską Ruś Nowogrodzką.
Kryzys polityczny w Polsce 1516 roku[]
Na początku maja 1516 roku kler niezadowolony ze wojny z innymi chrześcijanami rozpoczął antywojenną kampanie polityczną. Duchowni żądali zaprzestania wojny z Pomorzem i jego sojusznikami, a zamiast tego rozpocząć wojnę z poganami, z którymi Polacy sąsiadują od wschodu i południa. Król postanowił bronić swojej polityki zagranicznej, a przez to stracił poparcie co bardziej religijnych sfer.
Kapitulacja twierdzy w Braniborze
Maj - Grudzień 1516[]
W połowie maja siły skańskie pokonały w małej potyczce armie pomorską w Miśni. W tym samym czasie ponownie opanowany zostaje Jutribok. W czerwcu 3 tys. najemników finansowanych przez Krystyna II przechwyciło 2 tys. armie pomorską. Potyczka zakończyła się porażką Pomorzan. 4 czerwca 1516 po wielomiesięcznym obleganiu zdobyta zostaje stolica Pomorza, Branibór. Po zdobyciu tego miasta Krystyn II rozpoczął z Mirosławem III rozmowy pokojowe. Król Pomorza odrzucił jednak ofertę składaną przez Polaków. W październiku małe siły pomorskie zostały rozbite przez Armie Grodzieńską, pod dowództwem Krystyna II. Ponadto do tego czasu zostały zdobyte Czerwiszcze, Wurcin oraz Zycz. Trwa oblężenie twierdz w Miśni oraz Lipsku. Zdobyte zostały przez Włochów terytoria rządzone przez Skanie w południowych Niemczech. Na granicy pomorsko-niemieckiej pojawiła się 45 tys. armia włoska.
Kampania roku 1517[]
Front wojny w styczniu 1517 roku
Styczeń - Maj 1517[]
Na początku lutego 52 tys. armia sojuszników Pomorza rozpoczęła oblężenie Hamburga, który należy do wasala króla Krystyna II, a więc Skanii. Władca Polski widząc kolejne oblężenie czeskiego Cheba postanawia ruszyć wraz ze swoją armią, aby po raz kolejny stoczyć bitwę pod murami tego miasta. 14 kwietnia upada pomorska twierdza w Lipsku, był to przedostatni punkt oporu przeciwko Polakom na Pomorzu. Lipsk był oblegany przez Armię Kijowską.
IV Bitwa pod Chebem - 13 maj 1517[]
13 maja 1517 roku doszło do ostatniej bitwy tej wojny. Krystyn II na czele Armii Grodzieńskiej (liczącą w tamtym czasie 18 tys. żołnierzy, doliczyć także trzeba wiele tys. najemników) zaatakował pod Chebem siły genueńskie liczące niecałe 8 tys. ludzi (pod wodzą Vitala Conturione). Do bitwy po stronie polskiej włączyły się również siły czeskie i bawarskie. Bitwa skończyła się całkowitym wyrżnięciem Genueńczyków, przy małych stratach własnych (ledwie 2 tys. ludzi).
Maj 1517[]
Widząc swą beznadziejną sytuacje, kontrolując już tylko twierdzę w Miśni (która zresztą była blisko kapitulacji) oraz widząc słabość swoich sojuszników król Pomorza Mirosław III Welf usiadł do rozmów z polsko-czeskim władcą. Rozmowy nie trwały długo, a skompromitowany Mirosław III zgodził się na wszystkie warunki pokoju.
Mapa powojenna.
Traktat pokojowy[]
14 maja 1517 roku podpisano traktat pokojowy między Królestwem Polski a Królestwem Pomorza. Traktat ten kończył trwającą prawie 3 lata wojnę. Według postanowień pokojowych Milsko i Rostok miały stać się od teraz polskimi miastami.