Gertruda Lubomelska (ur. 1275, zm. 1340) - księżna Małopolski od roku 1296, córka księcia Spytka II oraz siostra Spytka III.
Rządy[]
Zdobycie władzy[]
Po śmierci Spytka III wstępuje na trony Krakowa i Sącza Gertruda. Poślubia ona syna Starosty Republiki Pruskiej i z pomocą sił swego teścia odbiera tytuł księcia Małopolski Władysłwowi Brzosowi.
Bunt przeciw królowi Stefanowi[]
W 1300 roku księżna Gertruda i książę Kunik z Moraw wypowiedzieli Stefanowi rebelię. Ich celem było osadzenie na tronie syna Kunika, Alesa. Pod Zebrzydowicami siły królewskie atakują Małopolan, znajdujących się na defensywnej pozycji. Wkrótce na odsiecz sojusznikom przybywają Morawianie wyrównując szanse. Mimo to, bitwa nie była zbyt zaciekła, a wojska lojalistów pokonują buntowników. W 1305 r. do buntu dołącz księżna Bożena ze Śląska. Armie królewskie pokonują siły śląskie w bitwie pod Henrykowem, co zmusza oportunistów do poddania się. Wszyscy oni zostali wtrąceni do lochu, a ich tytuły książęce zostały im odebrane. Tytuł księcia Malopolski ponownie przypada Władysławowi Brzosowi.
Trzecie panowanie Gertrudy w Małopolsce w latach 1325 - 1328[]
W 1325 roku Gertruda zbuntowała się przeciw Gaudentemu synowi zmarłego już Władysława. Wojnę szybko wygrała i przejęła ponownie władzę na Małopolsce. Gertruda nie kryła się ze swoimi ambicjami stania się władczynią nie tylko Małopolski, ale także całego kraju. W 1326 roku przyłączyła się do buntu przeciw królowi Pawłowi w celu osadzenia na tronie księcia Wańka. Bunt został stłumiony w 1328 roku, Gertruda traci tytuł, który zostaje przekazany w roku 1337 Odonowi Lubomelskiemu.
Śmierć[]
Gertruda umiera w roku 1340 w wieku 65 lat w lochu królewskim po niej władze przejmuje jej syn, Tomasz.
| Książęta małopolscy | |
|---|---|
| Brzescy (897 - 1038) | Mieszko I • Przybor • Mieszko II • Anna Brzeska • Mściwój |
| Czartoryscy (1038 - 1139) | Jarosław I • Jarosław II • Janko I • Snowid • Janko II |
| Jasło (1139 - 1155) | Prendota I |
| Brzozowscy (1155 - 1200) | Świętopełk • Wojuta |
| Jasło (1200 - 1252) | Prendota I (drugi raz) • Prendota II Ptasznik • Prendota III • Nawoja |
| Lubomelscy (1252 - 1284) | Spytko I • Spytko II • Spytko III |
| Czas wojen (1284 - 1310) | Władysław • Gertruda • Władysław (drugi raz) • Gertruda (drugi raz) • w domenie królewskiej • Władysław (trzeci raz) • Wszemiła |
| Lubomelscy (1323 - 1424) | Gaudenty• Gertruda (trzeci raz) • w domenie królewskiej • Odon • Stanisława • Jacek • Mirosław Bratobójca |