Megakampania Wiki
Advertisement

Mieszko I (ur. 928, zm. 954) - król Polski z dynastii Piastów. Panował w latach 935 - 954.

Regencja Matyldy[]

Mapa mies

Terytoria Polski w chwili śmierci Masława I

Trudna sytuacja w kraju[]

25 marca 935 roku Masław I (który kilka miesięcy wcześniej jako pierwszy władca Polski przyjął chrzest i koronował się za zgodą papieża na króla) zginął trafiony strzałą w skroń w zasadzce urządzonej przez pogańskich kapłanów. Jego następcą został zaledwie siedmioletni Mieszko. Dla chrześcijan nastały trudne czasy. Król był jeszcze dzieckiem, ludność kraju niemal w całości pogańska, w dodatku zagrożenie dla młodego Mieszka stanowił jego wuj Piast II władający Wielkopolską. W dodatku domena królewska została ograniczona do samego Gniezna, ponieważ według praw większość ziem przeszła w ręce królewskiego brata - Borzywoja. W tej trudnej sytuacji oparcie dla małego króla stanowiły tylko dwie osoby. Pierwszą był książę śląski Witosz I, którego ród przyjął chrzest jeszcze przed Piastami. Drugą była regentka - Matylda. Zgodnie z legendą to właśnie ona skłoniła Masława I do chrztu.

Pierwsze decyzje regentki[]

Pierwszą decyzją Matyldy było pojmanie kapłana Kaspra, który był prowodyrem zamachu na jej męża. Królowa jednak zamiast przykładnie ukarać królobójcę śmiercią, okazała mu zgodnie z przykazaniami Chrystusa łaskę i ograniczyła się do przetrzymywania zdrajcy w lochu. Następnie mianowała Witosza I na stanowisko kanclerza, a wodza Mazowszan Gaudentego I na zarządcę. Wkrótce Polskę odwiedził wysłannik samego Ojca Świętego. Nie była to jednak wizyta miła, gdyż papież domagał się usunięcia wszystkich pogan z rady królewskiej i uwięzienia jednego z nich. Matylda przystała na żądania Stolicy Apostolskiej, choć w ten sposób straciła wielu zdolnych doradców.

Targi i uczty[]

W celu uspokojenia nastrojów postanowiła ona zorganizować wielki targ w Gnieźnie. Okazała też łaskę Samborowi z Łękna, byłemu członkowi rady królewskiej uwięzionemu wcześniej na rozkaz następcy św. Piotra. Następnie Matylda postanowiła nawiązać współpracę z możnymi i dlatego zaprosiła ich na wielką ucztę, gdyż jak głosi stare polskie przysłowie "przez żołądek do serca". Nie wszyscy chcieli na nią przybyć. Na przykład kapłanka Nadzieja odrzuciła królewskie zaproszenie. Była ona jednak wyjątkiem - pozostali wasale, w tym pogańscy kapłani, przybyli na dwór gnieźnieński. Z jedną z kapłanek, Adelajdą, sam król urządził ciekawą dysputę. Zgodnie z legendą król próbował przekonać kapłankę do porzucenia pogaństwa, a Adelajda chciała namówić Mieszka do powrotu do starych wierzeń. Dyskusja była niezwykle owocna, Mieszko wykazał się wielkim talentem oratorskim. Na podstawie tej historii powstało później dzieło zwane "Króla Mieszka rozmowa z poganką", będąca jednym z najstarszych dzieł literatury polskiej.

Zagrożenia[]

Tymczasem Piast II rozpoczął swoje niecne knowania mające na celu zdobycie tronu i przywrócenie pogaństwa. Zbuntował się wraz z Gaudentym Mazowieckim przeciw bratu Mieszka Borzywojowi, by zdobyć władzę nad całą Wielkopolską. Przygotowania do inwazji na Polskę rozpoczął też wiking Ofeig. Z drugiej strony książę śląski Witosz wykazał się inicjatywą i zaatakował czeskie Litomierzyce, rozpoczynając ekspansję Polski w tamtym rejonie uwieńczoną później koronacją Mieszka II Wielkiego na króla Czech. W 940 roku Ofeig wyruszył na Gdańsk, został on jednak pokonany przez dwukrotnie liczniejsze wojska królewskie.

Potop szwedzki[]

Za Ofeigiem z północy nadszedł jednak o wiele groźniejszy przeciwnik. Na Gdańsk ruszyły wojska szwedzkie. Polacy starali się przygotować do obrony najlepiej jak mogli. Zwerbowano najemników z Bułgarii, którzy już w czasach Piasta dzielnie walczyli i cieszyli się znakomitą renomą. Ściągnięto też Finów, których ojczyzna była przez Szwedów podbita i obiecano im, oprócz złota, możliwość pomszczenia swoich rodaków przez okrutnych Szwedów pomordowanych. Licząca tym razem niemal 7 tys. wojów armia królewska miała początkowo przewagę nad Szwedami. Otrzymali oni jednak posiłki i w zaciekłej bitwie pod Gdańskiem w 943 roku wojska polskie zostały pobite, mimo bohaterskiego oporu. Wezwano na pomoc Sasów.

Samodzielne rządy[]

Utrata Gdańska[]

W arcytrudnej sytuacji szesnastoletni Mieszko postanowił sam objąć rządy. W celu wzmocnienia stosunków z Europą zachodnią i zbliżenia Polski do tamtejszej cywilizacji, postanowił poślubić badeńską księżniczkę Hildegardę, która była równie piękna jak jej imię. Po załatwieniu spraw matrymonialnych, król postanowił zająć się wojną. Wojska szwedzkie nadal miały miażdżącą przewagę nad Polakami, więc roztropny król postanowił wycofać siły wgłąb kraju, oddając w ten sposób im Gdańsk. Wikingowie ruszyli za nim w pościg, łupiąc szereg wsi, zabijając mrowie chłopów i hańbiąc liczne niewiasty. Mieszko przezornie ustawił swoje wojska pod Krakowem na dogodnej pozycji obronnej. 8 lipca 944 Polacy stawili opór najeźdźcom pod Brzeskiem, rodzinną miejscowością matki Mieszka, Matyldy. Na nic jednak zdała dogodna pozycja za rzeką, na nic zdało się męstwo Polaków, upór Finów, doświadczenie Bułgarów i zaciekłość Sasów. O wyniku bitwy zadecydowała przewaga liczebna Szwedów, bo jak wiadomo nec Hercules contra plures.[1] Z ponad 5 tys. Polaków niecałe 2 tys. uszły z życiem, ale i Szwedów poległo niemało. Ponoć pobliska rzeka stała się czerwona od krwi. W tej sytuacji Mieszko musiał przystać na haniebny pokój ze Szwedem, ale podpisując traktat pokojowy już snuł plany jak odzyskać Gdańsk.

Chrystianizacja[]

Mimo tej porażki Polska stopniowo wchodziła do rodziny krajów chrześcijańskich. Coraz więcej ludzi przyjmowało wiarę w Jezu Chrysta, a król Chorwacji Trpimir I poprosił o rękę świętobliwej i pięknej królowej Matyldy. Mieszko oczywiście przystał na tę propozycję. Tymczasem w Wielkopolsce zakończyła się wojna domowa. Piast II pokonał pokonał Borzywoja i zaczął poważnie zagrażać władzy królewskiej. W związku z tym Mieszko postanowił przyspieszyć chrystianizację kraju i zapewnić sobie poparcie możnych poprzez namówienie ich do przyjęcia nowej wiary. Pierwszym, który się na to zgodził był władający Małopolską książę Przybor I, wuj Mieszka. Z pozostałymi nie było już tak łatwo, więc Mieszko wysłał Witosza I do przekonania pozostałych książąt. Pierwszym celem były Kujawy, gdzie rządził mały Trojden, ponieważ jak wiadomo dzieci najszybciej przyswajają sobie nowinki. Piast II też nie próżnował i w 945 r. zawiązał frakcję w celu obalenia Mieszka. Poza tym kapłanka Nadzieja, która niegdyś obraziła króla nie przybywając na ucztę, być może za namową Piasta II, postanowiła pójść w ślady kapłana Kaspra i zamordować króla. Jej niecne knowania wyszły jednak na jaw i trafiła do lochu, gdzie zmuszono ją do przyjęcia religii, którą tak gardziła. Mieszko następnie zmusił do nawrócenia również pozostałych kapłanów, łamiąc w ten sposób kręgosłup starej wiary. Pogańskie świątynie zostały zburzone, wielogłowe posągi dawnych bogów obalone, a święte gaje wycięte. Na gruzach dawnych chramów powstały świątynie nowej wiary zarządzane przez katolickich biskupów.

Słowem i dukatem[]

Poganie nie zamierzali się poddać i zamordowali mieszkowego brata, Borzywoja. Król jednak nie zamierzał zbaczać ze szlaku wyznaczonego przez jego ojca i matkę. Postanowił dalej nawracać swych poddanych, lecz, w przeciwieństwie do swych wrogów, nie chciał uciekać się do prymitywnej przemocy. Odkrył, że zamiast ognia i miecza, o wiele lepiej w tych sprawach użyć słowa i pieniędzy. Hojnie obdarował księcia Kujaw Trojdena, by nakłonić go do chrztu. Problemy zaczęły jednak napływać z niespodziewanej strony, bo ze strony Kościoła. Biskup gnieźnieński Skarbimir polecił królowi zastraszyć klechy, by byli mu posłuszni. Z kolei królowa Hildegarda radziła rozbudować małą gnieźnieńską kapliczkę, tak by stała się kamiennym kościołem z prawdziwego zdarzenia. Mieszko uznał, że arystokratka z zachodu lepiej zna się na chrześcijańskich obyczajach niż słowiański neofita i zaufał swojej żonie, a poza tym rozwiązanie to o wiele bardziej odpowiadało ugodowemu królowi. W ten sposób powstał pierwszy kościół w Gnieźnie, którego pozostałości są po dziś dzień obiektem zainteresowania archeologów.

Zemsta[]

Tymczasem narodziła się sposobność do odzyskania Gdańska. W 948 roku miejscowy jarl Jedvard zbuntował się przeciw swemu królowi. Mieszko tylko na to czekał i rozpoczął świętą wojnę pod pretekstem ochrony gdańskich chrześcijan. Zebrał swoje wojska i ściągnął do pomocy Finów i Lapończyków, dając im znów szansę na pomszczenie swoich rodaków poległych w walkach ze Szwedami na dalekiej północy i pod Brzeskiem. Jednak owi cudzoziemcy, oprócz waleczności, są też znani z zamiłowania do gorzałki. Po pijaku wywołali burdę w obozie, w której postanowił interweniować sam Mieszko. Pomimo tej gorszącej sceny, wojna poszła dobrze. Szturmem zdobyto wrogie fortyfikacje i wypędzono Szwedów. Bohaterowie spod Brzeska zostali pomszczeni.

Chrystus zwycięża[]

Gaudenty Mazowiecki nie poparł starań Piasta II o koronę. Dzięki staraniom Witosza I i pieniądzom króla, książę Mazowsza został ochrzczony. Osamotniony Piast II w końcu również uległ i przyjął w 951 roku chrzest, w zamian za nadanie tytułu łowczego. W ten sposób wyższe warstwy społeczeństwa przyjęły nową wiarę. Mieszko wykorzystał to wzmacniając autorytet korony, zakazując wojen wewnętrznych. Pospólstwo jednak w dużej mierze trwało przy starych bogach. Na Wołyniu wybuchło chłopskie powstanie. w 954 roku powstańcy jednak zostali zmasakrowani w bitwie pod Kobryniem. Niczego to jednak nie nauczyło krnąbrnych chłopów i zaczęli oni kolejny bunt, tym razem na Ziemi Kaliskiej. Sytuację postanowił wykorzystać awanturnik frankijski Rorgon, który postanowił zdobyć tron Polski. W tej trudnej sytuacji król Mieszko I niespodziewanie zmarł w wieku zaledwie dwudziestu sześciu lat z powodu ciężkiej choroby.

Mapa mies

Terytoria Polski w chwili śmierci Mieszka I

Bilans panowania[]

Mieszko I jest chyba jednym z najbardziej niedocenianych władców Polski. Rzadko zalicza się go do grona najwybitniejszych, choć jego panowanie miało przełomowe znaczenie dla królestwa. Objął tron w niezwykle trudnej sytuacji, otoczony wrogami. Mimo to zdołał utrzymać się na tronie, zapewnił triumf chrześcijaństwa na ziemiach polskich, stworzył w Polsce strukturę kościelną, znacznie rozbudował Gniezno. Za jego czasów do Polski zaczęły napływać zachodnie obyczaje, takie jak misteria i trubadurzy. Jedyną skazą na jego panowaniu była klęska w wojnie ze Szwecją, ale Mieszko ją pomścił, odzyskując utracone ziemie. Za jego panowania Polska nawet nieco się powiększyła o Ziemię Litomierzycką.

Był to z pewnością władca utalentowany. Uważa się go za jednego z najwybitniejszych dyplomatów w historii Polski. Był to człowiek roztropny i inteligentny. Udowodnił, że słowem można walczyć równie skutecznie jak mieczem, choć w razie potrzeby potrafił też dobyć oręża. Niestety, nie miał okazji do wykorzystania swych talentów, z powodu przedwczesnej śmierci w roku 954.

Rodzina[]

Mieszko był żonaty z księżniczką badeńską - Hildegardą, z którą doczekał się dwójki synów:

  • Masław Półręki (ur. 946, zm. 1022) - król Polski w latach 954 - 1022
  • Odon (ur. 948, zm. 972) - hrabia Gdańska, Łużyc, Opola i Włodzimierza Wołyńskiego


Władcy Polski
Piastowie książęta Polan: ChościskoPiast
wielcy książęta Polan: Siemowit Okrutny
królowie Polski: Masław I ŚwiętyMieszko IMasław II PółrękiJanko NieprawyMieszko II WielkiKarol
Mazowieccy Krystyn I ZdobywcaKazimierz I StaryGertruda IWielisław IWielisław II ŚmiałyStefan WielkiGierołt IPaweł IPaweł IIGierołt IIBoguchwał ŚmiałyZwinisława Okrutna
Lubomelscy Mirosław BratobójcaJacek MądryMiłobrat SzalonyKrystyn II WielkiKazimierz IIKazimierz IIIKrystyn III Helena IScholastyka IWolisława ZjednoczycielkaGertruda II
  1. W swobodnym przekładzie z łaciny "Herkules d... kiedy ludzi kupa"
Advertisement