Mazowieccy - jeden z najstarszych i najpotężniejszych rodów na polskich ziemiach, zaraz obok rodu Piastów. Pierwotnie byli wodzami Mazowszan, a po podboju tego plemienia stali się poddanymi Piastów. Jeden z przedstawicieli tego rodu, Krystyn I Zdobywca, pokonał króla Karola I i zdobył tron polski, podnosząc prestiż rodu. Tron czeski zdobyła Zwinisława, uzurpując ten tytuł. Główna, królewska linia Mazowieckich wygasła w 1424 roku na Zwinisławie, a Królestwo Polski i Czech odziedziczył Mirosław z rodu Lubomelskich.
Linie boczne Mazowieckich[]
- Mazowieccy drogowitowie - linia wywodząca się od Drogowita (847 - 894), najstarszego syna wielkiego wodza Drogomira, protoplasty rodu. Około 960 roku związała się ponownie z główną linią rodową przez nieformalny związek Jadwigi z księciem Mazowsza Gaudentym I, w związku z czym ich wspólne dziecko, Domawuj zostało uznane za potomka od strony matki. Wygasła w 1003 roku. Jej przedstawiciele władali w różnych okresach Płockiem i Czerskiem.
- Mazowieccy cieszyńscy - linia wywodząca się od Stanisława (1040 - 1098), trzeciego syna księcia Mazowsza Wacława. Wygasła w 1209 roku. Jej przedstawiciele władali Cieszynem. Z linii tej wywodzi się m.in. Matylda, żona króla Czech Prendoty I Piasta.
- Mazowieccy śremscy - linia wywodząca się od Boguchwała (1164 - 1186), syna Bartosza będącego bratem króla Kazimierza Wielkiego. Jej przedstawiciele władają kasztelanią śremską.
- Mazowieccy grodnieńscy - linia wywodząca się od księcia Grodna Mszczuja (1216 - 1273), syna księcia Wielkopolski Wielisława i brata króla Wielisława I. Jej przedstawiciele władali księstwem Grodna.
- Mazowieccy wielkopolsko - mazowieccy - linia Mazowieckich wywodząca się od obalonego króla Gierołta II. Po obaleniu czwórka jego potomków: Paweł III, Dalimir, Paweł IV i Agnieszka, a także córka Pawła III Dobroniega rządzili w księstwie Wielkopolskim i Mazowieckim. Po Dobroniedze władzę w księstwach przejęła jej córka królowa Danii Maren Mądra z dynastii Nerking.
- Mazowieccy poznańscy - linia Mazowieckich wywodząca się od obalonego króla Gierołta II. Jej pierwszym przedstawicielem był trzeci syn Gierołta II, Krzesław Poznański. Linia władała Poznaniem w latach 1387 - 1404. Linia przetrwała ostatnie dekady średniowiecza.
Władcy Polski z dynastii Mazowieckich[]
- Krystyn I Zdobywca
- Kazimierz I Wielki
- Gertruda
- Wielisław I
- Wielisław II Śmiały
- Stefan Wielki
- Gierołt I
- Paweł I
- Paweł II
- Gierołt II
- Boguchwał
- Zwinisława