Gierołt I (ur. 29 lipca 1273 w Gnieźnie, zm. 1326 w Katedrze w Canterbury) – król Polski w latach 1322 - 1326. Dorobił się dwóch bękartów, a więc Mateusza i Wszebora.
Panowanie[]
Wojna z Czechami[]
3 czerwca 1322 roku zmarł król Stefan I Wielki. Jego dziedzicem stał się jego syn Gierołt, który do tej pory zarządzał Wielkopolską i skarbcem królewskim. Odziedziczył on kraj w dobrej kondycji, silny gospodarczo, politycznie i militarnie. Musiał jednak kontynuować rozpoczętą przez ojca wojnę z Czechami. Otrzymał on w niej pomoc Zakonu Santiago, na czele którego stał jego brat, Mieszko. Czechów natomiast wsparli Bawarczycy. Gierołt zdobył kilka zamków w okolicach Bolesławca, po czym skierował swoje siły na Dolny Śląsk, gdzie grasowali Czesi. Pod Głogowem armia czeska została zmasakrowana. Później w potyczce pod Jicinem pokonał mały oddział bawarski, przysłany na pomoc Czechom. Wojska polskie obległy Pragę, a Rycerze Santiago Pilzno. W tej sytuacji król czeski Wawrzyniec II był zmuszony błagać o pokój i odstąpił Polsce ziemię Bolesławiecką.
Bunt możnych[]
Zwycięska wojna z Czechami nie przyniosła jednak Polsce pokoju. Księżna Grodna, Agnieszka, wspólnie z księciem Ślaska Spytkiem, postanowiła obalić króla, by na jego miejsce wprowadzić na tron brata Gierołta, Wielisława. Gierołt wypuścił za słonym okupem wszystkich więźniów z lochów, by uzyskać pieniądze na wojnę. Tymczasem pod sztandary rebeliantów wstąpiło wielu poszukiwaczy przygód i oportunistów. Do buntu dołączyły też Kujawy i Republika Pruska. Gierołt, dzięki zgromadzonym środkom, mógł liczyć na wsparcie sowicie opłacanej Białej Kompanii. Pod Zawichostem i Kolnem rozgromił armię grodzieńską. Gierołt skierował wojska na zachód. Pod Krotoszynem i Opolem pobił Ślązaków, wykazując się przy tym wielkim męstwem. Pod Pyzdrami pokonał wojska Republiki Pruskiej. Skłoniło to księżną Agnieszkę do pertraktacji. W skarbcu zaczęło brakować pieniędzy na żołd dla najemników, więc Gierołt był zmuszony zakończyć wojnę. Stłumił bunt, choć umieścił w lochu jedynie jego głównych prowodyrów, a nie wszystkich buntowników. Zwycięstwo pozwoliło zwiększyć autorytet korony w Polsce.
Pielgrzymka[]
Pobożny król postanowił wyruszyć w pielgrzymkę do grobu św. Tomasza Becketa w Canterbury. Podróż była trudna, król mókł w deszczu i brnął po kolana w błocie. Pomagała mu wiara i modlitwa oraz Rycerze Santiago przysłani mu na pomoc przez Mieszka, aczkolwiek niektórzy mieli poważne wątpliwości co do ich intencji. Podróże kształcą i dzięki temu król poznał zachodnie metody budowy mostów. W końcu dotarł do swego celu i ukląkł przy grobie świętego. Pielgrzymka bardzo wpłynęła na jego duchowość. Pogłębił swoją wiarę i poczuł się spełniony. Doszedł do wniosku, że ta pielgrzymka była esencją jego życia i dotarcie do Canterbury stanowiło osiągnięcie celu nie tylko w sensie geograficznym, ale i filozoficznym. Niestety w Canterbury dobiegła kresu nie tylko pielgrzymka króla, ale i jego życie. Zmarł w wyniku choroby wywołanej trudami podróży. W kraju długo nie wierzono w naturalną śmierć Gierołta. Zrodziło się podejrzenie, że został on otruty. Niektórzy nawet opowiadali, że został poćwiartowany tuż przy grobie świętego przez Rycerzy Santiago. Do tej pory część polskich historyków głosi tezę, że król zmarł w wyniku spisku.
Ocena panowania[]
Ze względu na bardzo krótkie panowanie trudno oceniać Gierołta. Na pewno nie był władcą złym. Zdobył Bolesławiec, stłumił bunt możnych. Został jednak zapamiętany głównie z powodu śmierci w czasie pielgrzymki i obecnie nauczyciele opowiadają o tym w szkołach w charakterze ciekawostki, mającej na celu zachęcenie uczniów do nauki historii.
Rodzina[]
Gierołt za żonę miał swoją kuzynkę, Alearda de Lezerge (była ona córką cesarza francuskiego Chlotara de Lezerge i Jolanty Mazowieckiej Starszej). Ponadto król posiadał dwie kochanki, a więc chłopkę Małgorzatę oraz pochodzącą z nieznanego rodu Dobronęgę. Władca Polski doczekał się łącznie siódemki potomstwa:
- Paweł I (ur. 1295, zm. 1339) - król Polski w latach 1326 - 1339, jest ojcem trzech następnych królów z dynastii Mazowieckich.
- Stefan Mazowiecki (ur. 1300, zm. 1349) - wielki mistrz Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w latach 1334 - 1349.
- Sulistryj Pomorski (ur. 1302, zm. 1361) - książę Pomorza Gdańskiego w latach 1322 - 1361.
- Mateusz Gnieźnieński (ur. 1303, zm. 1325) - bękart ze związku z chłopka Małgorzatą, w latach 1322 - 1325 był hrabią Gniezna. Jedna z teorii nt. jego śmierci głosi, iż zmarł on z powodu opętania przez demona. Zmarł bezdzietnie.
- Magdalena Mazowiecka Młodsza (ur. 1305, zm. 1359) - żona hrabiego Korsunia, Dobiesława (który mimo, iż był Polakiem wyznawał religię pogańską), a następnie barona Lipnia, Vysheslava.
- Jakusz Ciechanowski (ur. 1306, zm. 1350) - baron Ciechanowa w latach 1322 - 1350
- Wszebor z Gniezna (ur. 1319, zm. 1361) - bękart Gierołta ze związku z Dobronęgą, zmarł bezdzietnie. Jako jedyny syn władcy nie władał żadnymi ziemiami.
Władcy Mazowsza | |
---|---|
Mazowieccy (820 - 1108) | Drogomir I Mazowiecki • Drogowit Mazowiecki • Gościmir Mazowiecki • Gaudenty I Mazowiecki • Stoigniew Mazowiecki • Gaudenty II Mazowiecki • Czcibor Mazowiecki • Wańko Mazowiecki • Wacław Gruby • Przemysław Mazowiecki • Wielisław Mazowiecki • Przemysław II |
Sieradzcy (1108 - 1123) | Kinga Sieradzka |
Mazowieccy (1123 - 1390) | Krystyn I Zdobywca • Kazimierz I Wielki • Gertruda • Wielisław I • Wielisław II Śmiały • Stefan Wielki • Gierołt I • Paweł I • Paweł II • Gierołt II • Paweł III Wielkopolski • Dalimir Wielkopolski • Paweł IV Poznański • Agnieszka Wielkopolska • Dobroniega Wielkopolska |
Nerkingowie (1390 - 1404) | Maren Mądra |
Lubomelscy (1404 - nadal) | Mirosław Bratobójca |
Książęta Wielkopolski | |
---|---|
Popielidzi | Popiel |
Piastowie (865 - 1155) | Piast • Siemowit I Okrutny • Piast II Wielkopolski • Masław I • Borzywoj • Piast II Wielkopolski (drugie panowanie) • Masław II Półręki • Janko I Nieprawy • Mieszko II Wielki • Karol I • Odon Wielkopolski |
Mazowieccy (1155 - 1390 ) | Krystyn Wielkopolski • Bożydar Gnieźnieński • Wszebora • Wielisław Wielkopolski • Wielisław II Śmiały • Wielisław III Wielkopolski • Helena Mazowiecka • Stefan I Wielki • Gierołt I • Paweł I • Paweł II • Gierołt II • Paweł III Wielkopolski • Dalimir Wielkopolski • Paweł IV Poznański • Agnieszka Wielkopolska • Dobroniega Wielkopolska |
Nerkingowie (1390 - 1404) | Maren Mądra |
Unicow (1404) | Przybor z Unicowa |
Świnka (1404 - 1444) | Uściech Świnka • Wiesław Wielkopolski • Kazimierz Gnieźnieński • Samboja Etiopka • Szczęsny Czarny • Piotr Dziecko |
Władcy Polski | |
---|---|
Piastowie | książęta Polan: Chościsko • Piast wielcy książęta Polan: Siemowit Okrutny królowie Polski: Masław I Święty • Mieszko I • Masław II Półręki • Janko Nieprawy • Mieszko II Wielki • Karol |
Mazowieccy | Krystyn I Zdobywca • Kazimierz I Stary • Gertruda I • Wielisław I • Wielisław II Śmiały • Stefan Wielki • Gierołt I • Paweł I • Paweł II • Gierołt II • Boguchwał Śmiały • Zwinisława Okrutna |
Lubomelscy | Mirosław Bratobójca • Jacek Mądry • Miłobrat Szalony • Krystyn II Wielki • Kazimierz II • Kazimierz III • Krystyn III • Helena I • Scholastyka I • Wolisława Zjednoczycielka • Gertruda II |