Chrześcijaństwo

Chrześcijaństwo - religia monoteistyczna powstała w I w. w Palestynie. Opiera się na naukach Jezusa Chrystusa, przekazanych w Ewangeliach kanonicznych, spisanych w nowym testamencie.

Wierzenia

Chrześcijanie wierzą w jednego Boga w trzech osobach (Bóg Ojciec, Syn i Duch Święty).

Wyobrażenie Trójcy Świętej.

Historia

Starożytność

Chrześcijaństwo narodziło się w I w. w Palestynie. Dzięki działalności misjonarskiej szybko się rozprzestrzeniła.

W 313 r. cesarz rzymski Konstantyn Wielki wydał edykt mediolański, na mocy którego chrześcijanie otrzymali takie same prawa jak inne religie, a w 380 r. cesarz Teodozjusz I ogłosił chrześcijaństwo oficjalną religią cesarstwa.

Średniowiecze

Po upadku cesarstwa w jego miejsce powstało wiele niezależnych państw.

Z czasem zaczęły powstawać różnice między Kościołem na Zachodzie I Bizancjum - w ten sposób narodził się Kościół Prawosławny.

W VII i VIII w. z bliskiego wschodu, Afryka północnej i półwyspu Iberyjskiego, częściowo wycofali się chrześcijanie. Ekspansję Islamu zahamowała Bitwa pod Poitiers w 732 roku.

Jakiś czas później schrystianizowano ludy germańskie, dzięki podbojom Karola Wielkiego.

W pierwszej połowie X w. zaczęło się nawracanie Wielkiego Księstwa Masława I, przez katolików, które okazało się sukcesem. Po kilku latach jego wnuk Masław II Półręki podbił Pomrelię, nawrócił ją i koronował się na króla Pomorza. Utworzył również państwo zakonu Szpitalników na Wołyniu. Na początku XI w. próbowano powtórzyć to w potężnej Skandynawii, które doprowadziło do rozpadu tego państwa i wielu wojen domowych.

Podobnie chciały uczynić elity prawosławia. Ok.1000 r. nawrócili oni władcę Rusi Kijowskiej. Wyznanie to jednak nie zakorzeniło się w tym regionie. Po zmianie wiary, właściwa Ruś Kijowska została podbita przez Ruś Nowogrodzką, a kontrolowane przez nich księstwo Braniboru - przez Polskę.

Ok. 1100 r. próbowano utworzyć państwo Templariuszy w Chorwacji, ale zostało ono podbite przez Chanat węgierski.

W 1202 r. zakończyła się czwarta krucjata o Grecję. Powstało tam państwo zakonu krzyżackiego, ale w wyniku buntu doszło do jego sekularyzacji, a potem podboju przez Węgry.

W drugiej połowie XIII w. po piątej krucjacie o Grecję, jej tereny zostały przekazane Królestwu Czech.

Krucjaty

Po zdobyciu Grecji przez Kalifat Abbasydów w 992 r. papież ogłosił rozpoczęcie ery krucjat i bojowych zakonów rycerskich. Zakony te miały za zadanie stawić się do każdej krucjaty.

I krucjata grecka - pierwsza krucjata w historii, toczona w latach 992 - 996, wymierzona przeciwko Kalifatowi Abbasydów. Po stronie papieża opowiedzieli się Szpitalnicy, Templariusze, królestwo Polski, księstwo Szwabii i hrabstwo Korsyki. Krucjata skończyła się porażką chrześcijan.

I krucjata sycylijska - krucjata toczona w latach 1026 - 1032, wymierzona przeciwko Sułtanatowi Aglabidów. Obok papieża i zakonów rycerskich do wyprawy dołączyli jeszcze Ludolf II, książę Latium, hrabia Wacław z Pragi i książę Bartłomiej z Dolnej Lotaryngii. Zakończyła się ona porażką chrześcijan.

II krucjata sycylijska - krucjata toczona w latach 1062 - 1063, wymierzona przeciwko Sułtanatowi Ahejadydów. Po stronie chrześcijan opowiedzieli się: Roderyk, król Nawary, Lotar, książę Tuluzy, Gomez, Wielki Mistrz szpitalników i hrabia Enniusz z Korsyki. Zakończyła się sukcesem chrześcijan. Zdobyte ziemie przydzielono królowi Roderykowi z Nawary, który zniszczył muzułmańską republikę kupiecką w Salento.

Krucjata chorwacka - krucjata toczona w latach 1094 - 1099, wymierzona przeciwko chanowi Dymitrowi z Chorwacji, który uniezależnił się od Chanatu Węgier. Po stronie chrześcijan stanęli Wielcy Mistrzowie Templariuszy i Szpitalników, nawróceni wikingowie z Wysp Brytyjskich, czyli królowa walijskiego państwa Deheubarth, Ingryda, król szkockiego Galloway, Arnfast oraz król irlandzkiego Connacht, Sean. Zakończyła się ona zwycięstwem chrześcijan i powstaniem państwa Templariuszy. Jednakże owo państwo nie przetrwało długo i zostało podbite przez Węgry w 1114 r.

II krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1131 - 1135, wymierzona przeciwko emirowi Hafizowi z dynastii Naddżafidów. Nieznane są siły krzyżowców, jednakże wiadomo, iż przegrali.

III krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1165 - 1167, wymierzona przeciwko emirowi Safirowi z dynastii Naddżafidów. Tak jak w powyższej krucjacie siły krzyżowców są nieznane. Natomiast, wiadomo, że tym razem chrześcijaństwo zatryumfowało, a na króla Grecji koronowano włoskiego hrabiego Hiacynta de Lacon z Urbino.

IV krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1197 - 1202, wymierzona przeciwko muzułmańskiemu, greckiemu władcy Tracji, Teofilowi. Po stronie papieża stanęła królowa Gertruda z Polski, książę Nazareno z Wenecji, Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego imieniem Rorgon, król Refr III ze Szkocji, Król Wojuta z Pomorza, hrabia Hesso z Würzburga, earl Henryk z Desmond, król Filip z Mann i Wysp, hrabia Janusz z Ankony, książę Uściech III z Braniboru, hrabina Nualla z Connacht, Książę Andrzej z Weligradu i książę Miłosz II z Saksonii. Zakończyla się ona zwycięstwem chrześcijan i utworzeniem państwa Krzyżaków, które jednak zostało szybko podbite przez tengrystów.

V krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1232 - 1237, wymierzona przeciwko tengryjskiemu chanowi Węgier, Adarnowi. Po stronie papieża stanęli: książę Szymon z Gelre, hrabia Lambert z Würzburga, książę Aelle III z Kent, książę Edwulf II z Essex, książę Ettore z Wenecji, książę Aethelmaer z Lancaster, niejaki Barid z Królestwa Wysp, książę Sieghard II z Badenii, książę Guy z Mercji i król Mieszko III z Czech. Zakończyła się ona sukcesem chrześcijan i odnowieniem despotatu Grecji, którym rządził Bardas z Miletu.

VI krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1267 - 1271, wymierzona przeciwko muzułmańskiemu despocie greckiemu, Kyriakosowi. Siły krzyżowców są nieznane, ale wiadomo, że to król Patryk II z Czech otrzymał greckie terytorium.

VII krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1301 - 1307, wymierzona przeciwko tengryjskiemu chanatowi Chorwacji. Po stronie papieża stanęli: król Mirosław II z Pomorza, hrabina Joanna z Artois, królewicz niemiecki Franciszek, książę Błażej z Wenecji, książę Werestan II z Yorku, książę Stefan II z Meath, hrabia Alain z Yperen, książę Amadeusz z Moray, książę Julian z Kornwalii, Wielki Mistrz Templariuszy Piotr, księżna Burgundii, książę Gilbert z Herefordu, książę Egidiusz z Valois, książę Egisiusz IV z Latium i książę Gargamel z Owerni. Została zakończona sukcesem chrześcijan i obdarowaniem króla Grecji i Pomorza, Mirosława II, terytorium w Grecji.

VIII krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1338 - 1345, wymierzona przeciwko tengryjskiemu chanowi, Baltazarowi. Nieznane są siły chrześcijan, wiadomo jednak, że największy wkład w tę wyprawę wnieśli rycerze Santiago pod dowództwem Mieszka Mazowieckiego, a ziemie w basenie Morza Egejskiego zostały przekazane królowi Pomorza i Grecji, Mirosławowi II Młodemu.

IX krucjata grecka - krucjata toczona w latach 1379 - 1382, wymierzona przeciwko tengryjskiemu chanowi Serbii, Salomonowi III. Siły krzyżowców pozostają nieznane, ale i tym razem rycerze Santiago pod dowództwem Domana Mazowieckiego wykazali się największym męstwem. Jej efekty były takie same jak w przypadku VIII greckiej krucjaty.

III krucjata sycylijska - ostatnia krucjata, toczona w latach 1412 - 1417, wymierzona przeciwko muzułmańskiemu sułtanowi Sycylii, Massinisie Ahajedydowi. Siły obu stron są nieznane, ale wiadomo, że tereny dawnego sułtanatu przejęli Krzyżacy.

Odłamy

Katolicyzm

Obszar występowania Katolicyzmu w 1444 woku.

Dominujący odłam chrześcijaństwa. Występuje w większości Europy. Jest jedynym odłamem, który cieszy się tak mocną pozycją, że nie jest w bezpośrednim zagrożeniu ze strony tengryzmu czy islamu. Katolicyzm opiera się na autorytecie papieża rezydującego w Rzymie. W 1537 dla Katolicyzmu pojawiło się zagrożenie płynące ze strony

Protestantyzmu.

Prawosławie

De iure część katolicyzmu, de facto (ze względów politycznych) oddzielny Kościół. Dawniej był wyznawany w Cesarstwie Wschodniorzymskim, jednak na skutek podbojów muzułmanów i tengrystów znacząco osłabł. Obecnie praktycznie nie istnieje. Kościołem przewodził patriarcha Konstantynopola.

Obszar występowania Miafizytyzmu w roku 1444.

Miafizytyzm

Występuje w Afryce Północno-Wschodniej. Głową odłamu jest koptyjski papież.

Monofizytyzm

Herezja miafizytyzmu, walcząca z nim o dominację w regionie. Głową odłamu jest katolikos.

Protestantyzm

Obejmuje szeroki zakres obrządków religijnych, które w okresie reformacji wyrosły z nauk norweskiego biskupa z Bergenhus (Bergen). Sprzeciwiają się one zwyczajowym praktykom, jakie na przestrzeni dziejów wykształciły się w Kościele katolickim, a także idei papieża. Państwa, które oficjalnie przyjęły protestantyzm, tworzyły kościoły narodowe. Ich głową zostawał władca.

Główne zasady

• Kwestionuje się potrzebę istnienia pośredników między wiernym, a Bogiem w postaci duchownych i świętych.
• Tylko Pismo Święte jest źródłem poznania Boga, wierni mogą sami je czytać i komentować.
• Są tylko dwa sakramenty: chrzest i komunia święta.
• Odrzuca się kult świętych i Matki Boskiej oraz figur i obrazów.
• Znosi się celibat duchownych i odbiera majątek ziemski Kościołowi.

Początki w Skandynawii

30 marca 1537 roku biskup z ważnej politycznie (siedziba króla) i handlowo (największy port w kraju) miejscowości Bergen (Bergenhus) w Norwegii na fali rosnącego w Europie sprzeciwu wobec Kościoła i korupcji kleru, oficjalnie opuścił katolicyzm. Dołączyli do niego kupcy i mieszczanie. Nowa religia bardzo szybko rozprzestrzeniła się na okolicznych ziemiach. W wyniku aktywnej działalności misyjnej protestanckich pastorów i tłumaczeniu "Pisma Świętego" na skandynawskie języki narodowe, wkrótce reformacja stała się powszechna na całym półwyspie. Już w 1538 roku królowie Norwegii i Szwecji (Karol IX Uplandczyk, teść Kazimierza II) oficjalnie opuścili Kościół katolicki i utworzyli pierwsze kościoły narodowe. Przejęto własność katolicką, a świątynie pozbawiono świętych obrazów i figur. Państwowe wsparcie doprowadziło do powstania dwóch głównych centrów reformacji w Skandynawii – w macierzystym Bergen i w rejonie szwedzkich miast Elfsborg oraz Skaraborg (Västergötland). Tamtejsze protestanckie społeczności aktywnie uczestniczyły w rozpowszechnianiu nowej, oficjalnej religii na ziemiach półwyspu.

Obecność w Prusach

Tradycyjny pruski liberalizm i kosmopolityzm stworzyły podatny grunt pod nowe, religijne idee. Skandynawscy kaznodzieje przypłynęli do Truso na początku 1539 roku. Bardzo szybko przyłączyli się do nich bogaci mieszczanie, będący wtedy w konflikcie z pobożnym, katolickim królem Kazimierzem II Lubomelskim. Był to sposób na wyrażenie swojej odrębności i wyzwolenie się spod władzy biskupów sprzymierzonych z władcą. 1 lutego 1539 roku Truso stało się trzecim ośrodkiem reformacji, dzięki powstaniu silnej społeczności protestanckiej i hojnym finansowaniu działalności misjonarzy przez bogate rodziny kupieckie.

Od tego czasu reformacja w Prusach bardzo silnie ugruntowała się i rozprzestrzeniła nawet do nadmorskiego miasta Gorzdy w ziemi Memel na Litwie. Była głównym motorem rozwoju ruchów niepodległościowych i znacząco przyczyniła się do wybuchu Rewolucji Polskiej, w następstwie wydarzenia zwanego Rewoltą Ikonoklastów. W tamtym czasie w całej Europie wściekłość protestanckich tłumów była okazywana poprzez niszczenie ołtarzy, obrazów oraz posągów świętych. Akty te często prowokowali przedstawiciele bogatych kupieckich rodów. Bezpośrednio po brutalnym stłumieniu rewolty przez gwardię króla, wybuchła Rewolucja Polska.

Rozwój w Polsce

Pomimo klęski rewolucji, wyznania reformowane zdołały utrzymać swoją dominującą pozycję w Prusach. Jednakże nowe idee zaznaczyły swoją obecność również w całym kraju. Dowodem na silną działalność protestanckich kaznodziejów w Polsce, było opublikowanie pierwszej biblii w całości przetłumaczonej na język polski w 1549. Jej wydrukowane egzemplarze, obecne w ziemi Zemplińskiej, zostały szybko skonfiskowane przez wojsko królewskie i publicznie spalone razem z jego autorami. To wydarzenie znacząco poprawiło relacje Kazimierza II z sąsiednimi, katolickimi państwami oraz papieżem. W II połowie XVI w. Kazimierz II w końcu rozpoczął proces nawracania prowincji z powrotem na Katolicyzm, przez co już ok. 1570 cała Polska właściwa była Katolicka.

Ciekawostki

• Przedmurze wiary Chrześcijańskiej - 5 maja 1484 Polski król Miłobrat, ogłosił swoje państwo ,,przedmurzem wiary chrześcijańskiej". Oznaczało to, że państwo Polskie zobowiązało się bronić Europę przed innowiercami. Ten fakt wykorzystali m.in Grecy, wzywając Polaków do wojny. Polska utraciła to miano w 1513 roku odmawiając udziału w II wojnie Greckiej.