Megakampania Wiki
Advertisement


Boguchwał Śmiały (ur. 11 lipca 1331, zm. 27 maja 1373) - król Polski w latach 1351 - 1373 z dynastii Mazowieckich. Zdobył władzę po obaleniu swojego brata Gierołta II.

Dzieciństwo

Boguchwał urodził się 11 lipca 1331 roku jako syn Pawła I i Ludmiły Tarnowskiej. Spędził szczęśliwe dzieciństwo i został wychowany na uczonego teologa. 

Pierwsze próby

Po ukończeniu 16 roku życia, został zmuszony przez Gierołta II do wstąpienia do klasztoru. Oficjalnym powodem było dobre przeznaczenie Boguchwała do stanu duchownego oraz jego teologiczne wykształcenie. Lecz faktycznym powodem była chęć Gierołta pozbycia się konkurenta do korony. W 1350 roku Boguchwał wystąpił z prośbą o nadanie mu dóbr ziemskich, należnych z racji przynależności do rodziny panującej. Król jednak odmówił, dyplomatycznie stwierdzając, że przyszłość brata związana jest z kościołem, to przelało czarę goryczy i zmusiło Boguchwała do działania.

Spisek

Królewicz rozpoczął paktowanie z wielkim starostą Witoszem, o poparcie jego praw do tronu. Niebawem do spisku dołączył także Odon Lubomelski z Małopolski oraz księżna Bożena z Grodna. W czerwcu 1351 roku wystąpili oni z oficjalnymi roszczeniami Boguchwała.

Bunt

Zbierające się wojska buntowników zasilone zostały przez wielu awanturników i ochotników, dzięki czemu ich siły były dużo większe niż armia królewska. Do bitwy pomiędzy obiema stronami doszło pod Turkiem, w której Gierołt poniosł klęskę i olbrzymie straty. Późniejsze starcie pod Namysłowem również okazało się niekorzystne dla zwolenników króla. Ostatecznie upokorzony i pokonany Gierołt zgodził się na oddanie tronu 23 grudnia 1351 roku.

Panowanie

Trudna sytuacja

Po zdobyciu władzy przez Boguchwała, nowy król był w trudnej sytuacji. Republika Pruska w myśl wcześniejszego porozumienia, za pomoc okazaną podczas rebelii uzyskała niepodległość. Nowy król za wsparcie uzyskane podczas buntu, został zmuszony do nadania licznych przywilejów rycerstwu, a w szczególności możnym. Nowe nadania praw na rzec stanu rycerskiego mocno osłabiły władzę królewską. Monarcha został zmuszony do zmienienia zasad dziedziczenia w obrębie rodziny panującej i przywrócić archaiczne już w XIV wieku prawo równego podziału. Obalony król na mocy traktatu kończącego wojnę domową zrzekł się korony i oddał bratu Ziemię Czerską , jako nową siedzibę monarchy. Pozostawił sobie natomiast Księstwo Wielkopolskie (wraz ze wszystkimi ziemiami) i Mazowieckie (z ziemią płocką )

Bunt Skanii i najazd z Rusi

Korzystając z zamieszania i słabości korony, książę Skanii i Holsztynu Gerard w 1352 r. ogłosił swoją niepodległość. Boguchwał władał jedynie Ziemią Czerską. Chcąc powiększyć terytoria należące do domeny królewskiej, zaręczył się z Heleną z rodu Lubomelskich władającą Ziemią krakowską i sądecką. Popełnił przy tym mezalians, bowiem narzeczona nie była księżną Małopolski, a wasalką Jacka Lubomelskiego.

Na wschodzie wielki książę obojga Rusi Dobrynia Mądry, wypowiedział Polsce wojnę z zamiarem odzyskania Grodna.

Przed wyruszeniem w pole przeciwko buntownikom i Rusinom Boguchwał pospiesznie poślubił Helenę Lubomelską. Król postanowił najpierw rozprawić się z buntem. Zebrał liczącą 7,5 tysiąca wojów armię i zaatakował wojska Gerarda pod Ołomuńcem. Niewielka armia buntowników pomimo mężnej obrony została okrążona i wycięta w pień. Po tym zwycięstwie Boguchwał ruszył na północny zachód Małopolski, gdzie od strony Królestwa Pomorza wkroczyła na teren Polski druga, mniejsza armia Gerarda. Również i ona została doszczętnie rozbita w bitwie pod Niemczą . Pomimo porażenia wojsk przeciwnika, Boguchwał wobec wydarzeń na wschodzie, nie mając sił ani czasu na zdobywanie zamków buntownika, postanowił zawrzeć biały pokój z Gerardem, na zasadach status post antem. Tak zakończył się bunt księcia skańsko - holsztyńskiego.

Tymczasem w Kijowie zmarł wielki książę Dobrynia Mądry. Władzę nad pogańskimi Słowianami zaczęła sprawować małoletnia córka, Jewdokia. Koła rządzące w Polsce liczyły na wybuch buntów i anarchii na Rusi, związanych ze zmianą władzy. Nic takiego nie miało miejsca. Do Ziemi grodzieńskiej wkroczyła 9 tysięczna armia Rusinów i zaczęła oblegać Grodno. Na Podlasiu zjawiło się 10000 pogan, przystąpili oni niezwłocznie do zdobywania tamtejszych zamków. W sukurs dwóm poprzednim przybyła kolejna 11 tysięczna armia kijowska i zaczęła oblegać Czersk. Zdając sobie sprawę z miażdżącej przewagi przeciwnika Boguchwał pozostał na zachodnim brzegu Wisły i ograniczył się jedynie do obserwacji poczynań wroga. 3 maja 1353 roku Rusini szturmem zdobyli stolicę Polski, Czersk. Następnie do końca roku opanowali szturmem 2 inne polskie twierdze i całą Ziemię Czerską, między innymi Radom . Wobec olbrzymiej przewagi liczebnej Rusinów król poprosił o pokój. Jaki został zawarty 26 lipca 1354 roku. Na jego mocy Polska oddawała pogańskiej Rusi Grodno.

Powrót do Grodna

W trzy lata po końcu konfliktu wojna domowa wymyka się spod kontroli Jewdokii. Mimo rozejmu między Rusią, a Polską Boguchwał wypowiada jej wojnę. "Gdy Król Boguchwał, miłościwie nam panujący, wjechał na czele swej armii do zdobytego Grodna, ludzie rzucali mu wieńce pod konia. W kilka miesięcy Saraceni poddali się zwracając należyte się mu ziemie, okrywając się hańbą i kończąc tym "wojny grodzieńskie" - część prologu kroniki Spytka z Elbląga "Srogiej Zwinisławy rządów opisanie".

Pomszczenie Republiki Pruskiej

W tym samym roku, czyli w 1358 wiking imieniem Semundr zdobywa Sambię i niszczy tym samym istniejącą 137 lat II Republikę Pruską. Chcąc zemścić się na nordyckich najeźdźcach Boguchwał wypowiada Świętą Wojnę o Prusy. Boguchwał wkracza do Samby i zdobywa całą prowincję. Pokonuje również pogan pod Bytowem, a później pod rzeczywistym celem tej wojny tym samym pokonując wikingów i mszcząc Republikę.

Czasy wielkich reform

W 1362 r. Boguchwał przywraca wysoki autorytet koronny, a cztery lata później odnawia sojusz z Litwą. W 1367 r. Oleg Wielki wykorzystuje to i wzywa go na wojny: z Finlandią i z buntem pogan. Pod Łuczanami w zasadzce Boguchwał traci lewą dłoń. Na początku roku 1373 r., czując, że jego śmierć jest bliska, zaczyna przeprowadzać gruntowne reformy. Przywraca on primogeniturę i pisze testament, w którym nakazuje przyszłym regentom swojej córki przenieść stolicę królestwa z nierozwiniętego Czerska do bogatego Krakowa, a także łamie zasadę wasal mojego wasala nie jest moim wasalem, odbierając zwierzchnictwo nad ziemiami swojej córki księciu Jackowi z Małopolski.

Śmierć

Boguchwał umiera 27 maja 1373 roku w skutku utraty kończyny (dłoni), jako ostatni męski król Polski z dynastii Mazowieckich nie pozostawiając męskiego potomka, tylko swoją córkę Zwinisławę.

Władcy Polski
Piastowie książęta Polan: ChościskoPiast
wielcy książęta Polan: Siemowit Okrutny
królowie Polski: Masław I ŚwiętyMieszko IMasław II PółrękiJanko NieprawyMieszko II WielkiKarol
Mazowieccy Krystyn I ZdobywcaKazimierz I StaryGertruda IWielisław IWielisław II ŚmiałyStefan WielkiGierołt IPaweł IPaweł IIGierołt IIBoguchwał ŚmiałyZwinisława Okrutna
Lubomelscy Mirosław BratobójcaJacek MądryMiłobrat SzalonyKrystyn II WielkiKazimierz IIKazimierz IIIKrystyn III Helena IScholastyka IWolisława ZjednoczycielkaGertruda II
Advertisement